مراسم نکوداشت استاد ارجمند دکتر مصطفی عاصی و رونمایی از جشن‌نامه ایشان

تاریخ انتشار: 1398/02/15

همزمان با هفته بزرگذاشت مقام معلم و در سومین همایش ملی زبان‌شناسی پیکره‌ای انجمن زبان‌شناسی ایران، مراسم نکوداشت دکتر مصطفی عاصی از پیشگامان زبان‌شناسی رایانشی و پیکره‌ای در ایران به همت دکتر امید طبیب زاده و دکتر آزیتا افراشی از همکاران دکتر عاصی در سالن اندیشۀ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور همکاران و دوستان و دانشجویان و علاقمندان ایشان برگزار شد.

در آغاز مراسم، دکتر قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، از حضور دوستان و همکاران و دانشجویان به ویژه خانواده دکتر عاصی ابراز شادمانی کرد و تاکید کرد «این بزرگداشت که به پاس یک عمر فعالیت فرهنگی و علمی دکتر عاصی برگزار می‌شود، به معنای خداحافظی دکتر عاصی با پژوهشگاه نخواهد بود بلکه زمینه‌ای است که بیش از پیش از محضر ایشان بهره‌مند شویم». دکتر قبادی از دکتر عاصی با عنوان «معلم همیشه» نام برد که سکوت و آرامش و متانت و وقارش، شکوه سخن گفتن و مثبت‌نگری به همراه تخصص بالا و منش والایش، محضر ایشان را به مجلس حکیمی دوراندیش تبدیل کرده است. در پایان نیز دانش مدیریت ایشان را شایسته مستندسازی دانست و با این بیت سخنانش را پایان داد:

حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت/ آری به اتفاق جهان می‌توان گرفت

در ادامه از مجموعه‌مقالات جشن‌نامۀ دکتر عاصی با حضور همسر گرامی، خواهر، داماد و دختران ایشان رونمایی شد. مجموعه‌مقالات این جشن‌نامه به همت دکتر امید طبیب‌زاده و دکتر افراشی عضو گروه زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با مقالاتی ارزنده از دوستان و دوستداران دکتر عاصی به چاپ رسیده است.

پس از رونمایی از مجموعه‌مقالات جشن‌نامه، نخست دکتر فاطمه راکعی از همکاران دکتر عاصی در پژوهشگاه، چهره مهربان و متواضع در عین حال جدی و علمی ایشان را یادآور شد و با بیان خاطره‌ای از بازگشت دوباره خود در سال ۱۳۹۴ به پژوهشگاه، برخورد و مدیریت توانمند دکتر عاصی در گروه علمی زبان‌شناسی را سبب آسانی این انتقال دانست و در پایان گفت «شعر قسم‌نامه را تقدیم به عزیزان بزرگواری می‌کنم که در زندگی علمی و فرهنگی و سیاسی و اجتماعی من نقش ایفا کردند؟».

قسم به پاهای پینه پوشم/ به بار سنگین روی دوشم

به شوق سعی‌ای که مانده با من/ به یاد یاران سخت کوشم

به شعر جوشیده از رگانم/ به خون همواره در خروشم

به بغض پیچیده در گلویم/ که عین فریادم و خموشم

به این حقیقت که بی ریایم/ نه خودنمایم نه دین فروشم

بر آن سرم صدق لهجه ام را/ چو شمع، تا پای جان بکوشم

به جان آیینه های صادق/ صداقتم را نمی فروشم

دومین سخران مراسم، دکتر یحیی مدرسی از یاران و همکاران دکتر عاصی با اشاره به روز معلم، دکتر عاصی را یکی از بهترین معلمان دانست و خطاب به خانواده ایشان، به دوستی با دکتر عاصی از زمان هم‌کلاسی بودن تا همکار شدن و عمیق شدن این دوستی اشاره کرد و گفت از همان آغاز همین چهره آرام با لبخند و خوش‌رویی در دکتر عاصی بود و باید گفت فروتنی و تسامح و مدارا در ایشان جمع است. دکتر مدرسی در مورد حوزه تخصصی دکتر عاصی گفت «از همان ابتدا ایشان به سمت کامپیوتر رفت و من به سمت جامعه و زودتر از نسل ما به اهمیت این حوزه پی برد». پایان‌بخش سخنان دکتر یحی مدرسی، اشاره به فضای آکادمیک پژوهشگاه علوم انسانی در سایۀ مدیریت دکتر عاصی بود و این نکته که مدیریت ایشان شرایطی را فراهم می‌کند که در گروه زبان‌شناسی پژوهشگاه، همه احساس در خانه خود بودن داشته باشند.

دکتر محمد دبیرمقدم عضو گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، روز معلم را روزی عزیز و گرامی دانست و گفت خوشحالم که روز ۱۲ اردیبهشت‌ماه را به استادی فرهیخته تبریک بگویم و از خدمات بسیار ماندگاری که دکتر عاصی به جا گذاشته و خواهند گذاشت تشکر کنم. دکتر دبیرمقدم، در نقل قولی از استاد راهنمای دکتر عاصی، ایشان را فردی بسیار زیرک دانست. این عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در ادامه گفت زبان‌شناسی رایانه‌ای و فرهنگ‌نگاری در شاخۀ زبان‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی را مدیون واژه‌نامه ارزشمندی است که دکتر عاصی تدوین کرده‌اند همچنین مقالۀ دکتر عاصی در کتاب Oxford Handbook of Persian Linguistics، تصویری گویا از فرایند واژه‌گزینی در ایران و در سطح بین‌المللی ارائه می‌دهد. دکتر دبیرمقدم در پایان افزود: دکتر عاصی، انسانی شریف، فاضل، دانشمند و بی‌ادعا، قابل اعتماد و بافرهنگ هستند که سخنران کلیدی در برخی همایش‌های بین‌المللی از جمله اوپسالا و تفلیس بودند اما هیچ‌گاه در این مورد سخنی نگفتند.

سخنران دیگر این مراسم، دکتر بلقیس روشن رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران بودند که از طریق واتس اپ به این مراسم پیوستند. دکتر روشن کمک‌های دکتر عاصی به دانشگاه‌های دیگر را یادآور شد و گفت اگر دکتر عاصی نبودند، انجمن زبان‌شناسی ایران در جایگاه فعلی‌اش نبود و ایشان همیشه ما را به سمت و سوی درست هدایت کردند.

در ادامه دکتر شهین نعمت‌زاده از اعضای گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به نقل از زنده‌یاد دکتر حق‌شناس به نجابت دکتر عاصی اشاره کرد و مدیریت لطیف و ظریف و علاقه و امیدواری دانشجویان به ایشان را یادآور شد. به گفته دکتر نعمت‌زاده، دانشجویان پژوهشگاه دانشجویان خوشبختی هستند که در ورود به پژوهشگاه با دکتر عاصی و دکتر مدرسی مواجه می‌شوند. این دو عزیز برای بهره‌مندی دانشجویان جای خود را به استادان خارج از پژوهشگاه می‌دهند و مدرسان تازه‌کار نیز با برخورد همدلانه آنها، روبه‌رو می‌شوند و این دو استاد دوست و هم‌سن، به نوعی مکمل هستند. دکتر نعمت زاده در پایان گفت: در پژوهشگاه، درمی‌یابی که اخلاق علمی از علم مهم‌تر است و این به برکت بذری است که دکتر عاصی و همکارانش کاشته‌اند.

استاد زبان‌شناسی دیگری که در این مراسم سخن گفت، دکتر مجتبی منشی‌زاده عضو گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی بود. به گفته دکتر منشی‌زاده، خدمات دکتر عاصی در عرصۀ علم و پرورش دانشجویان بر کسی پوشیده نیست و ایشان با چهرۀ آرام و صمیمی همیشه پشتیبان و همکار ما بوده‌اند و خدمات شایسته و پرباری به علم زبان‌شناسی در ایران کرده‌اند و هنوز هم در برنامه‌ریزی درسی و رشته‌های جدید در انجمن زبان‌شناسی ایران، از گفته‌ها و ایده‌های بکر این استاد بزرگوار و دانشمند صمیمی کمک می‌گیریم.

دکتر مهرداد نغزگوی کهن از شاگردان دکتر عاصی، خاطره‌ای از جلسه دفاع از رساله دکتری‌اش در سال ۷۸ بیان کرد که دکتر عاصی داوری رساله ایشان را به عهده داشت و تفاوت و مهربانی خاص دکتر عاصی را در برخورد اول حس می‌شد. نگاه تخصصی دکتر عاصی از نکاتی بود که این عضو گروه زبان‌شناسی دانشگاه بوعلی همدان به آن اشاره کرد. به گفتۀ دکتر نغزگوی، این نگاه تخصصی در عنوان همایش‌های انجن زبان‌شناسی ایران دیده می‌شود.

دکتر مسعود قیومی، عضو هیات علمی پژوهشگاه و از شاگردان دکتر عاصی، در آغاز گفت توفیق آشنایی طولانی‌تر با دکتر عاصی داشته‌ام و در زمان پایان‌نامه کارشناسی ارشد خدمت ایشان رسیدم و در برخورد اول سلام گرم ایشان، برایم دلچسب و همراه با آرامش بود و در فاز سوم پایگاه دادگان فارسی در خدمت ایشان بودم که تجربۀ ارزشمندی به دست آوردم. دکتر عاصی از افراد بسیارخلاق در زمینه زبان‌شناسی پیکره‌ای و رایانشی و فرهنگ‌نگاری است که ذهن خلاق و ایده‌های ناب دارد. دکتر قیومی در پایان، دکتر عاصی را پدر زبان‌شناسی پیکره‌ای ایران دانست و از پایان فاز چهارم پایگاه دادگان زبان فارسی خبر داد که به زودی با ویژگی‌های جدید برای بهره‌مندی همکاران و علاقمندان رونمایی خواهد شد.

دکتر عبدالحسین فرزاد استاد پژوهشکدۀ زبان و ادبیات پژوهشگاه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و از همکاران دکتر عاصی، با اشاره به مشکلات واژه‌گزینی در فرهنگستان در سال‌های پیشین، اولین برخورد با دکتر عاصی را بسیار صمیمانه توصیف کرد گویی دکتر عاصی هزار سال است که ایشان را می‌شناسد و ایشان در آن دیدار به تخصص دکتر عاصی در ادبیات انگلیسی پی بردند و از آن زمان، پیوند ادبیات و زبان‌شناسی را برقرار کردند. دکتر فرزاد در پایان دکتر عاصی را «عالم عارف» یعنی دانشمندی که علم را به معرفت تبدیل کرده است توصیف کرد.

دیگر سخنران مراسم، دکتر محمود بی‌جن‌خان از استادان زبان‌شناسی دانشگاه تهران گفت افتخار شاگردی استاد عاصی را نداشتم اما هر بار در مورد مسائل اجرایی زبان‌شناسی با آقای دکتر صحبت کردم، به مدیریت ایشان پی بردم و از بحث با ایشان در هر موضوعی خوشحال می‌شدم و خودم را شاگرد استاد می‌دانم. این استاد دانشگاه تهران که در حوزه‌های تخصصی پیکره‌ای و واج‌شناسی پژوهش می‌کند، به سال‌های اوایل دهۀ هفتاد و تولید پیکرۀ آوایی در دانشگاه تهران اشاره کرد که همزمان بود با نخستین کنفرانس‌ زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و زمینه آشنایی با دکتر عاصی را مقالات ایشان در حوزه زبان‌شناسی رایانشی و پیکره‌ای در این کنفرانس عنوان کرد و واژه‌گزینی‌های دکتر عاصی در حوزۀ زبان‌شناسی پیکره‌ای از جمله برابرنهاد «بن‌واژه‌سازی» برای Lemmatization را بسیار سومند دانست.

در ادامه دکتر محمد حسینی معصوم از شاگردان دکتر عاصی، ابراز خرسندی کرد که از بهترین کلاس‌های زبان‌شناسی و بهترین استادان دوران در ایران بهره‌مند بوده و با بیان خاطره‌ای تأثیر دکتر عاصی بر زندگی شاگردانشان را یادآور شد: برای شرکت در دوره دکتری در زبان‌شناسی، به دلیل داشتن مدرک کارشناسی ارشد زبان انگلیسی بایستی دوباره دورۀ کارشناسی ارشد را در رشته زبان‌شناسی می‌گذراندم که در پژوهشگاه پذیرفته شدم، به دلیل سختی رفت و آمد می‌خواستم انصراف دهم اما دکتر عاصی مدیر گروه زبان‌شناسی، با همان آرامش و پذیرفتن واحدهای معادل، نقطه عطفی در زندگی من شد و توانستم پیش از پایان کارشناسی ارشد در دوره دکتری پذیرفته شوم. دکتر معصوم در پایان شعری را که در وصف دکتر عاصی سروده بود خواند:

محبوب‌ترین زبان‌شناسی

شایسته حرمت و سپاسی

استاد بزرگ و بی‌نظیری

در علم و کمال بی‌قیاسی

سرچشمۀ پاکی و صفایی

یادآور خُلق حق‌شناسی

روشن دل دوستان ز مهرت

از نور خدا تو انعکاسی

آموخته‌ام ز محضر تو

بس نکته و مطلب اساسی

استادی و قامت رشیدت

شایستۀ این چنین لباسی

شد خاطره هر دمی که بودیم

در محضرتان به هر کلاسی

هم عالم و هم ز اهل تحقیق

هم پاکدل و خداشناسی

آرامش قلب دوستانی

درس تو بهشت اختصاصی

هرگز نبرم ز یاد مهرت

کی سر زند از من این معاصی؟

باید که به مدح تو سرودن

صد شعر غنایی و حماسی

لیکن نتوان بیان فضلت

با این قلم و زبان قاسی

معصومی و از سر تواضع

دادی تو به خویش نام عاصی

شد قافیه سین اگر که با صاد

صوت است هدف نه خط‌شناسی

سخنران دیگر دکتر بهروز محمودی بختیاری بود. این عضو پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در آغاز با خاطره‌ای از تواضع دکتر ثمره یاد کرد و گفت: ممنونم که برایم اردیبهشت را که با خاطر درگذشت استاد حق‌شناس غمگین بود، به ماه شادی تبدیل کردید و سپاس از دکتر دبیرمقدم که به عنوان مدیر گروه در دانشگاه علامه، این امکان را به ما دادند که از محضر دکتر عاصی بهره ببریم. دکتر بختیاری در پایان دکتر عاصی را انسانی مهربان و متخصص توصیف کردند که طرفدارپرور نیستند اما تا دلتان بخواهد استاد هستند.

در ادامه دکتر امید طبیب‌زاده از برگزارکنندگان این مراسم، گفت دکتر عاصی راضی به انتشار این جشن‌نامه نبودند و با اصرار زیاد موفق به این کار شدیم. ایشان در پایان از دوستانی که امکان آماده شدن این جشن‌نامه برای بزرگداشت را فراهم کردند تشکر کرد و با تشکر از دکتر طباطبایی‌زاده برای حضور در مصاحبه، از دوستانی که در فراخوان مقاله این جشن‌نامه از قلم افتادند عذرخواهی کرد و خبر داد که تا سه هفته آینده، نسخه‌های بیشتر از این جشن‌نامه در دسترس علاقمندان خواهد بود.

سخنران پایانی این نکوداشت، دکتر ایران کلباسی استاد بازنشستۀ زبان‌شناسی، که سال‌ها در فرهنگستان زبان و ادب فارسی و پژوشکدۀ زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی همکار دکتر عاصی بود از این همکاری ابراز خوشحالی کرد. دکتر کلباسی همسر زنده‌یاد دکتر یداله ثمره، در پایان گفت با مشکلاتی که داشتم، با وجود علاقه‌ای که به زبان‌شناسی داشتم، نمی‌توانستم در جمع شما شرکت کنم و امروز آمدم تا همکاران گذشته و دوستان را ببینم و از زحمات دکتر عاصی سپاسگزاری کنم.

پس از ابراز ارادت همکاران و دوستان و شاگردان به دکتر عاصی، این استاد عزیز در آغاز گفت: نمی‌دانم چگونه از سخنان زیبای شما تشکر کنم. امروز خودم را در جمعی از یاران قدیم و جدبد می‌بینم که از راه‌های دور و نزدیک آمده‌اند. حتی اعضای خانواده که کمتر فرصت داشتیم این طور با هم باشیم.

امروز بر خودم می‌بالم و از زندگی‌ام راضی‌ام و خوشبخت و شاید این جمع، فرصتی بود که فهمیدم چه گنجینه‌ای از دوستانم دارم.

با نگاهی به حدود ۷۴ سال زندگی‌ام، می‌بینم که از بخشی از زندگی که در اختیارم بوده به خوبی استفاده کرده‌ام و بخش دیگر زندگی‌ام هم بخشی از خوشبختی‌ام است و با رضایت کامل و خوشحالی تمام در این سرزمین و این دوران به دنیا آمدم و در خانواده‌ای که بسیار روی زندگی من تاثیر گذاشتند و اینها را دوست دارم. این رضایت از آنچه در پشت سر دارم، برایم ارزش فوق العاده‌ای دارد که همان خوشبختی است.

از دوستان عزیزم، همکاران گرامی و دانشجویان بسیار عزیزی که از ابتدای کار آموزش تا امروز، به جز خوبی و صفا و صمیمیت از آنها ندید و همه شما که زحمت کشیدید و تشریف آوردید صمیمانه سپاسگزارم و اما کسانی که نیستند. تمام استادان و معلمانم از ابتدایی‌ترین دوره و استادانی که به تازگی از میان ما رفتن، دکتر حق‌شناس، دکتر ثمره و دکتر ابوالقاسمی، عزیزانی که بخشی از زندگی ما شدند. افتخار بزرگی است که به کاری مشغول بودم و هستم که کار و محیط آن را دوست داشتم.

دکتر عاصی ضمن تشکر از دکتر طبیب‌زاده و دکتر افراشی و دوستانی که برای فراهم کردین این کتاب بسیار زحمت کشیدند افزود

و در پایان دوباره از خانواده خودم و همسرم که فداکارانه در دوران تحصیل و ... کنارم بودند سپاسگزارم.

پایان‌بخش این مراسم اهدای لوح تقدیر همراه با عکس دکتر عاصی بود که شعر دکتر حسینی معصوم بر آن نقش بسته بود.

روابط عمومی انجمن زبان‌شناسی ایران

مراسم رونمایی از جشن‌نامه دکتر مصطفی عاصی