نهمین مدرسه تابستانی انجمن زبان‌شناسی ایران روزهای چهارشنبه و پنج­شنبه 16 و 17 شهریور 1401 در شیراز برگزار شد. در مدرسه تابستانی امسال طی دو روز  شش کارگاه تخصصی برگزار شد. در روز اول دو کارگاه و در روز دوم چهار کارگاه برگزار شد.

 روز چهارشنبه عصر ابتدا ویژگی‌های نوایی گفتار  کارگاه دکتر گلناز مدرسی قوامی از دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. در این کارگاه به ویژگی­‌های نوایی گفتار شامل نواخت، تکیه و آهنگ پرداخته شد. بخش اصلی کارگاه به آهنگ و کارکردهای دستوری، کلامی، عاطفی، نگرشی و فردی آن، دیدگاه‌­های نظری در مطالعه آهنگ و کاربرد نتایج مطالعات آهنگ در آموزش زبان، هوش مصنوعی، تبدیل متن به گفتار و گفتار به متن اختصاص داشت. همچنین به مطالعاتی که در حوزه عصب­‌شناسی زبان و رده‌شناسی زبان در زمینه آهنگ صورت می‌پذیرد، اشاره شد و زمینه‌­های پژوهشی مورد بحث قرار گرفت.  در ادامه در کارگاه آواشناسی قضایی دکتر ماندانا نوربخش از دانشگاه الزهرا علم میان­‌رشته‌­ای و کاربردی آواشناسی قضائی را با تمرکز بر پژوهش‌­هایی که در سالهای اخیر توسط تیم ایشان انجام شده بود، معرفی کرد. 

در صبح روز پنج‌شنبه 17 شهريور ابتدا دکتر حمیدرضا شعیری از دانشگاه تربیت مدرس کارگاه عملیاتی‌سازی جریان معنا و معنادرمانی: راهبردی گفتمانی به سبک زندگی را برگزار کرد. در این کارگاه به نقش و اهمیت معنا در اجزای زندگی انسان پرداخته شد. معنادرمانی برخلاف علومی مانند روان­شناسی جنبۀ پیش‌گیرانه دارد و کمک می‌کند تا به سوی اختلال نرویم یا از آن پرهیز کنیم. در ادامه کارگاه دیدگاه­‌های کلاسیک و مدرن در مورد معنا با هم مقایسه شد و شرایط ایجاد ارتباط معنایی مؤثر، جایگاه اسطوره در اجزای زندگی مورد بررسی قرار گرفت و به ذکر نمونه‌هایی پرداخته شد.

دکتر سیامک صاحبی از دانشگاه فرهنگیان شیراز در کارگاه واکاوی مؤلفه­‌های افتراقی اسطوره و افسانه در فرهنگ عامه  در چارچوب مطالعات زبان‌شناختی در ادبیات به جُستاری در حوزه ادبیات عامه پرداخت. در این کارگاه پس از ارایه توضیحاتی در خصوص دو مقوله اسطوره و افسانه،  در گام نخست، دو داستان گزینش شده از منابع فرهنگ و ادبیات عامه مورد مقایسه قرار گرفتند تا نشان داده شود که این دو پیکره زبانی به لحاظ ساختار روایی از الگوی یکسانی تبعیت می‌نمایند. در ادامه، با مقایسه تحلیلی نشانگان حاضر و غایب در دو متن، به استخراج فهرستی از عمده مولفه‌های افتراقی دو متن با مشارکت دادن حاضرین در کارگاه پرداخته شد‌ و نشان داده شد که چگونه حضور یا غیاب ان مولفه ها منتج به قرارگرفتن هر یک از این دو پیکره زبانی تحت یکی از دو مقوله افسانه یا اسطوره می‌گردد.   در پایان این جلسه این گونه جمع بندی شد که با بهره جستن از ترکیب‌بندی ویژه‌ای از عناصر  زبانی و حاضر کردن برخی مولفه‌های نشانگانی زبان در رهگذر فرهنگ و تاریخ است  که یک پیکره داستانی می‌تواند با دستیابی به یک استعلای معنایی از جهان هایپوتکست افسانه خارج شود و پا به جهان هایپرتکست اسطوره بگذارد.

سپس دکتر آزیتا افراشی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در کارگاه رویکرد شناخت­گرا به مطالعه ادبیات ابتدا مروری بر پیشینه شکل­گیری شعرشناسی شناختی داشت؛ سپس برخی مفاهیم نظری در زبان­شناسی و شعرشناسی شناختی توضیح داده شد. در مرحله بعد نظریه جهان‌های متن به عنوان یک نظریه تحلیل گفتمان شناختی معرفی شد و در نهایت این نظریه برای تحلیل یک داستان کوتاه فارسی به­کار گرفته شد.  

بعدازظهر چهارشنبه آخرين كارگاه نيز با عنوان:  خُرد تاریخ‌نگاری در مطالعات ترجمه (دکتر فرزانه فرحزاد از  دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر زهرا عاطف مهر) برگزار شد. یکی از شاخه­‌های مهم و روبه ­رشد در حوزۀ مطالعات ترجمۀ تاریخی خُردتاریخ­نگاری است. خُردتاریخ­ نوعی از تاریخ است که در گسست‌­های گفتمانی شکل می­گیرد. این گسست­‌ها خلأهای اطلاعاتی هستند که در گفتمان های تاریخی غالب یا بین دو گفتمان پنهان مانده‌­اند. کاربرد اصلی خُردتاریخ­ در مترجم­‌پژوهی است و به ما کمک می­‌کند تا مترجمانی را که کمتر دربارۀ آنها صحبت شده یا به دلایل گوناگون از روایت‌­های کلان تاریخی کنار گذاشته شده، و در نتیجه ناشناخته مانده‌­اند، پیدا کنیم. در خُردتاریخ­ با کشف اسناد دست­اول مغفول­ مانده و خوانش تازۀ اسناد پیشین خلأهای تاریخی آشکار می­‌شود، حقایق نهفته برملا می‌­گردد، کلان­‌روایت­های تاریخی و گفتمان­‌های غالب به چالش کشیده می­شود و دست آخر روایت تازه­ای از تاریخ شکل می­‌گیرد.

گفتنی است در روز اول مدرسه دکتر مصطفی عاصی استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در مراسم افتتاحیه در ارتباطی مجازی ضمن مرور تاریخچه مدارس تابستانی انجمن بر اهمیت برگزاری این مدارس تاکید کرد. همچنین دکتر رضامراد صحرایی سرپرست دانشگاه فرهنگیان نیز در ارتباطی مجازی دردروز دوم به اهمیت تعامل دانشگاه با انجمن‌های علمی اشاره کرد و از تدابير اين دانشگاه براي جذب متخصصان زبان‌شناسي سخن گفت. در مراسم اختتاميه نيز مهندس رحماني  به تشريح فعاليت‌‌هاي ويراويراست(يكي از حاميان مدرسه امسال)  پرداخت.

گفتنی است مدارس تابستانی انجمن زبان‌شناسی ایران از تابستان سال ۱۳۸۷ با هدف تداوم فعالیت‌های علمی-آموزشي در فصل تابستان در شهرهاي مختلف كشور برگزار مي‌شود. شيوع كرونا در دو سال گذشته مانع از برگزاري اين مدارس شده بود.