تحلیل گفتمان تطبیقی خبر بی‌بی‌سی فارسی و سیمای جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکرات هسته‌ای- اسفند 1393

خبر بی‌بی‌سی فارسی و سیمای جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکرات هسته‌ای اسفند 1393 از منظر تحلیل گفتمان انتقادی امروز سه‌شنبه 28 خرداد در جلسه‌ای که به همت انجمن زبان‌شناسی ایران و پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سالن حکمت برگزار شده بود، بررسی شد.

به گزارش انجمن زبان‌شناسی ایران، دکتر نگار داوری اردکانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و فاطمه مهدوی، دانش‌آموخته زبان‌شناسی، بخش خبر ساعت 22 شبکه بی‌بی‌سی فارسی و خبر ساعت 21 شبکه یک رسانه ملی در موضوع مذاکرات هسته‌ای را از منظر تحلیل گفتمان انتقادی بررسی کردند.

در ابتدای جلسه دکتر داوری اردکانی، درخصوص تحلیل گفتمان انتقادی و رویکرد به کار رفته در این پژوهش که تلفیقی از تحلیل گفتمان پل جی، ون‌دایک و وداک بوده است توضیحاتی ارائه داد. تحیل گفتمان پل جی کمتر در کشور مورد توجه قرار گرفته است. به گفته دکتر داوری اردکانی در این تحلیل رابطه بین زبان، جهان و ذهن مورد توجه قرار می‌گیرد. جی به بحث هویت، کنش‌ها، رخدادها (مواردی که فاعل آنها معلوم نیست)، روابط اجتماعی، پیوندها و توزیع کالاهای اجتماعی توجه ویژه‌ای در تحلیل دارد. ایشان در ادامه اضافه کرد در این پژوهش مباحث القا، اقناع و ایدئولوژی با استفاده از ابزارهای زبانی و گفتمانی در اخباری با موضوع یکسان هسته‌ای برای کشف چگونگی مشروعیت بخشی به زبان مورد توجه قرار گرفته است. دکتر اردکانی همچنین به شباهتهای تحلیل گفتمان و برنامه‌ریزی زبان اشاره کرد.

در ادامه خانم مهدوی ضمن اشاره به پژوهش‌های پیشینی که در این حوزه انجام گرفته است، نمونه‌ای از تحلیل صورت گرفته در این پژوهش را ارائه کرد. وی عمده‌ترین راهکارهای القایی- اقناعی در اخبار شبکه یک را کاربرد تکرار، سو تعبیر یا کاربرد واژگان منفی، اغراق و کنایه بر شمرد. همچنین در اخبار شبکه یک میزان اشاره به کنشگران نسبت به شبکه بی‌بی‌سی بیشتر بوده است. ازاین‌رو، هویت‌بخشی در این شبکه نمود بیشتری داشته است. در مقابل، سرعت بیان، میزان کاربرد نقل قول در خبر و حسن تعبیر یا کاربرد واژگان مثبت در هر دو بخش خبر تقریباً برابر بوده است. همچنین، در حالیکه شبکه بی‌بی‌سی از کارشناسان در استودیو بهره برده، شبکه یک به نقل‌قول اکتفا کرده است.

دکتر اردکانی در پایان، هدف اصلی این پژوهش را کمک به ارتقا برنامه‌ریزی زبان در بخش خبر عنوان کرد.

جلسه با پرسش و پاسخ پایان یافت.