نخستین مدرسه زمستانی انجمن زبان­شناسی ایران در کنار «نخستین همایش ملی زبان­ها و گویش‌های مناطق مرزی ایران» (چهارشنبه 10 اسفند) در تاریخ 11 اسفند 1401 در بیرجند برگزار ‌شد.

دکتر آرزو نجفیان، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، نخستین کارگاه را با عنوان: صرف شناختی: بررسی واژه‌های مشتق در زبان فارسی برگزار کرد. وی ابتدا به معرفی صرف شناختی به عنوان شاخه­ای از زبان­شناسی پرداخت که به مطالعه جنبه­های شناختی فرایندهای واژه­سازی می‌پردازد و روابط صوری و معنایی میان زیربخش­های کلمات پیچیده در واژگان، چگونگی ادغام آنها با یکدیگر و چگونگی تفسیر ساخت­های حاصل را مورد بررسی قرار می­دهد. وی در ادامه افزود این شاخه مطالعاتی مبتنی بر زبان­شناسی شناختی به طور عام و دستور شناختی مطرح شده از سوی لانگاکر (1987) به طور خاص است. در پایان برمبنای این رویکرد، به تحلیل مفهوم­سازی واژه­های مشتق زبان فارسی و چگونگی تعبیر آنها در بافت زبانی – اجتماعی پرداخته شد.

در نشست دوم دکتر گلرخ سعیدنیا در کارگاه از زبان­ شناسی انتقادی تا گفتمان­ شناسی انتقادی فرایند گذار از رویکرد زبان شناسی انتقادی به تحلیل گفتمان انتقادی و سپس گفتمان شناسی انتقادی را مورد بررسی قرار داد. در بخش دیگر، سخنران به معرفی مؤلفه های ایدئولوژی و قدرت و مؤلفه بینامتنیت به عنوان عوامل مؤثر و دخیل در تغییر و تحول این فرایند پرداخت.

سپس دکتر محمد امین ناصح از دانشگاه بیرجند کارگاه ملاحظاتی در باب واژه­ گزینی و دستور خط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را برگزار کرد. در عرصه ملی و بین­ المللی، فرهنگستان­ها به عنوان نهادهایی معتبر مرکب از فحول و پیشکسوتان علوم مختلف سهم ارزنده­ای در سیاست­گذاری­های علمی کشورها بر عهده دارند. در این میان مسئولیت فرهنگستان­های زبان به عنوان نهاد برنامه ­ریز زبانی در حوزه­های معادل­ گزینی برای وام­ واژه­ها و نیز نظام­ مند نمودن شیوه­ های نگارشی، پیوند تنیده­ ای با هویت ملی هر کشور دارد و علی­رغم نگاه­های بعضاً انتقادی که گاه در رسانه ­ها به عملکرد این نهاد فرهنگی وجود دارد، انتظار می­رود جایگاه شایان فرهنگستان زبان به ویژه از سوی زبان­شناسان که بیش از دیگران به نقش اثرگذار آن در نقویت زبان ملی واقف هستند پاس داشته شود.

   در این سخنرانی یک ساعته که با حضور جمعی از دانشجویان و استادان زبان­شناس از دانشگاه­های مختلف همراه بود ضمن معرفی منتخبی از الگوهای نگارشی فرهنگستان برای مخاطبین که بعضاً به بحث­های تحصصی در میان استادان و دانشجویان منتهی می­شد در ادامه به نقد برخی معادل­های پیشنهادی این نهاد فرهنگی نیز پرداخته شد و نهایتا این جمع­ بندی حاصل شد که با جلب مشارکت و ترغیب دانشگاه­ها و پژوهشگاه­ها به ارائه پیشنهادهای اصلاحی می­توان به تحکیم موقعیت آن نهاد سیاست­گذار به عنوان فصل­ الختام دیدگاه­های مطرح امیدوار بود و این رسالتی است که از جامعه زبان­شناسی کشور که علی­ القاعده بیش از سایرین دغدغه­ مند زبان ملی و آسیب­های آن هستند انتظار می­رود.