گزارش برگزاری نخستین مدرسه زمستانی انجمن زبان شناسی ایران
تاریخ انتشار: 1401/12/20
نخستین مدرسه زمستانی انجمن زبانشناسی ایران در کنار «نخستین همایش ملی زبانها و گویشهای مناطق مرزی ایران» (چهارشنبه 10 اسفند) در تاریخ 11 اسفند 1401 در بیرجند برگزار شد.
دکتر آرزو نجفیان، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، نخستین کارگاه را با عنوان: صرف شناختی: بررسی واژههای مشتق در زبان فارسی برگزار کرد. وی ابتدا به معرفی صرف شناختی به عنوان شاخهای از زبانشناسی پرداخت که به مطالعه جنبههای شناختی فرایندهای واژهسازی میپردازد و روابط صوری و معنایی میان زیربخشهای کلمات پیچیده در واژگان، چگونگی ادغام آنها با یکدیگر و چگونگی تفسیر ساختهای حاصل را مورد بررسی قرار میدهد. وی در ادامه افزود این شاخه مطالعاتی مبتنی بر زبانشناسی شناختی به طور عام و دستور شناختی مطرح شده از سوی لانگاکر (1987) به طور خاص است. در پایان برمبنای این رویکرد، به تحلیل مفهومسازی واژههای مشتق زبان فارسی و چگونگی تعبیر آنها در بافت زبانی – اجتماعی پرداخته شد.
در نشست دوم دکتر گلرخ سعیدنیا در کارگاه از زبان شناسی انتقادی تا گفتمان شناسی انتقادی فرایند گذار از رویکرد زبان شناسی انتقادی به تحلیل گفتمان انتقادی و سپس گفتمان شناسی انتقادی را مورد بررسی قرار داد. در بخش دیگر، سخنران به معرفی مؤلفه های ایدئولوژی و قدرت و مؤلفه بینامتنیت به عنوان عوامل مؤثر و دخیل در تغییر و تحول این فرایند پرداخت.
سپس دکتر محمد امین ناصح از دانشگاه بیرجند کارگاه ملاحظاتی در باب واژه گزینی و دستور خط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی را برگزار کرد. در عرصه ملی و بین المللی، فرهنگستانها به عنوان نهادهایی معتبر مرکب از فحول و پیشکسوتان علوم مختلف سهم ارزندهای در سیاستگذاریهای علمی کشورها بر عهده دارند. در این میان مسئولیت فرهنگستانهای زبان به عنوان نهاد برنامه ریز زبانی در حوزههای معادل گزینی برای وام واژهها و نیز نظام مند نمودن شیوه های نگارشی، پیوند تنیده ای با هویت ملی هر کشور دارد و علیرغم نگاههای بعضاً انتقادی که گاه در رسانه ها به عملکرد این نهاد فرهنگی وجود دارد، انتظار میرود جایگاه شایان فرهنگستان زبان به ویژه از سوی زبانشناسان که بیش از دیگران به نقش اثرگذار آن در نقویت زبان ملی واقف هستند پاس داشته شود.
در این سخنرانی یک ساعته که با حضور جمعی از دانشجویان و استادان زبانشناس از دانشگاههای مختلف همراه بود ضمن معرفی منتخبی از الگوهای نگارشی فرهنگستان برای مخاطبین که بعضاً به بحثهای تحصصی در میان استادان و دانشجویان منتهی میشد در ادامه به نقد برخی معادلهای پیشنهادی این نهاد فرهنگی نیز پرداخته شد و نهایتا این جمع بندی حاصل شد که با جلب مشارکت و ترغیب دانشگاهها و پژوهشگاهها به ارائه پیشنهادهای اصلاحی میتوان به تحکیم موقعیت آن نهاد سیاستگذار به عنوان فصل الختام دیدگاههای مطرح امیدوار بود و این رسالتی است که از جامعه زبانشناسی کشور که علی القاعده بیش از سایرین دغدغه مند زبان ملی و آسیبهای آن هستند انتظار میرود.