عنوان:خبرنامه ۵۰

نشست نقد و بررسی واژه‌نامة فرهنگ‌نویسی برگزار شد

وب‌نشست نقد و بررسی واژه‌نامة فرهنگ‌نویسی، 17 بهمن ماه 1400، به همت انجمن زبان‌شناسی ایران و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و با همکاری انتشارات بهار برگزار شد. در این نشست مجازی واژه‌نامة فرهنگ‌نویسی به تألیف خانم دکتر ساغر شریفی و آقای احمد خندان که اخیراً توسط انتشارات کتاب بهار به چاپ رسیده است با حضور استادان حوزة فرهنگ‌نویسی دکتر حسین سامعی (دانشگاه اموری، امریکا)، دکتر امید طبیب‌زاده (پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)،  دکتر محمدرضا رضوی (فرهنگستان زبان و ادب فارسی) و دکتر فریبا قطره (دانشگاه الزهرا) مورد بررسی قرار گرفت.

در ابتدای جلسه دکتر سامعی، از استادان برجسته فرهنگ‌نویسی، ضمن تقدیر ازمؤلفان این اثر برای تدوین این واژه‌نامه، کتاب حاضر را اولین نمونة فارسی در نوع خود دانسته و به اهمیت و جایگاه چنین تألیفاتی برای فرهنگ‌نویسان و پژوهشگران فرهنگ‌نویسی اشاره کردند.  سپس ساختار کتاب را که متشکل از سه بخش مقدمه، واژه‌نامه انگلیسی-فارسی و واژه‌نامه فارسی-انگلیسی است واکاوی نمودند. در این بررسی ایشان به موضوعاتی نظیر لزوم درک تمایز «واژه‌نامه» و «فرهنگ»، آرایش مدخل‌ها، اهمیت توجه به کاربران فرهنگ، چالش درج حوزه‌های معنایی در فرهنگ‌لغت، پایبندی به اصول موضوعه در تألیف فرهنگ‌ها و .. اشاره کردند.

دکتر امید طبیب‌زاده نیز ضمن قدردانی از مجموعه زحمات آقای مهندس خندان در خدمت به زبان‌شناسی و فرهنگ‌نویسی، واژه‌نامه فرهنگ‌نویسی را اثری درخور توجه در این حوزه دانسته و پیشنهادهای خود را در راستای بهبود کیفیت این اثر در ویرایش‌های بعدی ارائه نمودند. از مهم‌ترین مواردی که ایشان به آن تأکید داشتند یک‌دست شدن شیوة تنظیم واژه‌ها (حرف‌به حرف، کلمه به کلمه و ترکیبی)، توجه به ارجاع صحیح و رعایت اصول موضوعه (به‌ویژه به منظور ارائه به برنامه‌نویسان و خدمت به ترجمه ماشینی) بود.

در ادامه دکتر محمدرضا رضوی نیز ضمن تشکر از مولفان این واژه‌نامه پیشنهاداتی را برای ویرایش‌های بعدی این اثر مطرح نمودند. بازبینی برخی از برابرنهادهای فارسی، مترادف‌ها و ارجاعات، فهرست واژگان پایه از جمله مواردی بود که توسط ایشان طرح مسئله شد.

آخرین سخنرانی این نشست به دکتر فریبا قطره اختصاص داشت. ایشان با تأکید بر دشواری این پروژه و چالش‌های محتمل پیش‌روی مؤلفان در تهیه این واژه‌نامه، نمونه حاضر را منبع مفیدی برای دانشجویان و پژوهشگران این حوزة مطالعاتی دانستند و در ادامه، سوالاتی را خطاب به مولفان اثر مطرح کردند.   

در پایان دکتر شریفی، یکی از نویسندگان اثر، ضمن پرداختن به معرفی دیدگاه‌های اصلی نگارندگان در تهیه این واژه‌نامه، به پرسش‌های مطرح شده توسط سخنرانان محترم پاسخ داده و موضوعات عنوان‌شده را شفاف‌سازی نمودند.

نشست نقد و بررسی واژه‌نامة فرهنگ‌نویسی با همکاری کارگروه تخصصی فرهنگ‌نگاری انجمن‌زبان‌شناسی با حضور ریاست محترم انجمن سرکار خانم دکتر شهین نعمت‌زاده و جمعی از متخصصان و اساتید برجسته و دانشجویان زبان‌شناسی و فرهنگ‌نویسی روز یکشنبه 17 بهمن‌ماه 1400 (ساعت 18 تا 20)  به صورت مجازی برگزار شد. پیوند این نشست به زودی در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.

اعلام نتایج مسابقۀ هایکوکتاب به مناسبت هفته پژوهش

ضمن تشکر از استادان و دانشجویان ارجمندی که در مسابقۀ «هایکوکتاب» شرکت کردند، اسامی عزیزانی که آثارشان برگزیده شده است به شرح زیر اعلام می‌شود:

دکتر مریم‌السادات غیاثیان، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور و دکتر لیلا گلپور، عضو هیئت علمی دانشگاه امام خمینی (ره)؛

مریم رمضانخانی، دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی؛

هانیه عظیمی، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه اصفهان؛

مرضیه صباغ، فارغ‌التحصیل مترجمی فرانسه.

به برگزیدگان لوح تقدیر و جایزۀ فرهنگی اهدا و برای تمامی عزیزانی که در این مسابقه شرکت کردند، گواهی شرکت ارسال خواهد شد.

باتوجه به استقبال از مسابقۀ «هایکوکتاب»، دوره‌های دیگری با موضوع‌های تخصصی‌تر پیش‌بینی شده است که ازطریق انجمن زبان‌شناسی ایران اطلاع‌رسانی می‌شود. تمام آثار دریافتی به‌تدریج در کانال معرفی خواهند شد.

پيوندهاي زباني بين فارسي و عربي بررسي شد

دومین نشست از سلسه‌ نشست‌های بین‌المللی پيوندهاي زباني با بررسی پيوندهاي زباني بین فارسی و عربی روزهای ۲۴ و ۲۵ بهمن به همت گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان انجمن زبان‌شناسی ایران و بنیاد سعدی و دانشگاه علامه طباطبایی به شکل مجازی برگزار شد. روز اول  نشست که به میزبانی دکتر رضامراد صحرایی، مدیر گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان انجمن زبان‌شناسی ایران برگزار شد، دکتر حسین حیدر، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه لبنان و دکتر امیرالکلابی، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوفه و دکتر میرفت سلمان، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تشرین لاذقیه سوریه و دکتر صادق خورشا، استاد ادبیات تطبیقی فارسی و عربی دانشگاه علامه طباطبایی سخنرانی کردند. دبیر روز دوم نشست دکتر خورشا بود و در این نشست دکتر دلال عباس، استاد پيشین ادبیات تطبیقی فارسی و عربی دانشگاه لبنان و دکتر علی‌اکبر سام‌خانیانی، استاد اعزامی تونس و استاد گروه زبان و ادبیات فارسی بیرجند و دکتر انور عباس مجید، مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بغداد و دکتر محمد نوالدین عبدالمنعم، مدیر سابق گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الازهر سخنرانی کردند.

مسابقه «هایکوکتاب» به مناسبت روز زبان مادری

به مناسبت روز زبان مادری (دوم اسفند)، انجمن زبان‌شناسی ایران مسابقۀ «هایکوکتاب» با موضوع «زبان مادری» برگزار می‌کند.

در این مسابقه، شرکت‌کنندگان محترم (استادان ارجمند، دانشجویان گرامی و فارغ‌التحصیلان عزیز) با کنار هم قرار دادن 3 یا 4 کتاب با موضوع زبان مادری (کتاب‌های فارسی، انگلیسی و فرانسه به شکل تک‌زبانه یا ترکیبی) یک «هایکوکتاب» خلق و از آن عکس تهیه می‌کنند و آنرا حداکثر تا 29 بهمن 1400 به رایانشانی: infolsi1398@gmail.com ارسال می‌فرمایند.

 هر شرکت‌کننده مجاز به ارسال یک عکس است. از شرکت‌کنندگان درخواست می‌شود مشخصات کامل خود را به همراه عکس ارسال فرمایند.

نشست مجازی «ایران؛ رنگین‌کمان فرهنگ و زبان‌ها» برگزار شد

یک استاد زبان شناسی در نشست مجازی «ایران؛ رنگین کمان فرهنگ و زبان‌ها» گفت: زبان هر قومی به عنوان هویت و کارت شناسایی ملی آن‌ها شناخته می‌شود و زبان فارسی نیز زبان هویت، ملیت و تاریخ ماست.

یک استاد زبان شناسی در نشست مجازی «ایران؛ رنگین کمان فرهنگ و زبان‌ها» گفت: زبان هر قومی به عنوان هویت و کارت شناسایی ملی آن‌ها شناخته می‌شود و زبان فارسی نیز زبان هویت، ملیت و تاریخ ماست.

به گزارش روابط عمومی بنیاد سعدی، این نشست مجازی به همت دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری بنیاد سعدی و گروه آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان انجمن زبان شناسی ایران همراه با گرامیداشت دکتر یدالله ثمره با حضور رضامراد صحرایی؛ استاد دانشگاه علامه طباطبایی و معاون آموزش و پژوهش بنیاد سعدی و دبیر نشست، شهین نعمت زاده، رئیس انجمن زبان شناسی ایران و فاطمه عظیمی فرد؛ دبیر اجرایی، کارشناسان و زبان‌شناسانی چون ایران کلباسی، فردوس آقاگل زاده، یدالله منصوری، شهلا شریفی، مهرداد نغزگوی کهن، والی رضایی و محمدامین ناصح و الخالص ویسی برگزار شد.

تقسیم زبان‌های کشور به دو دسته با ریشه ایرانی و غیرایرانی

در ابتدای این نشست پس از پخش کلیپی از یدالله ثمره در جهت بزرگداشت مقام این زبان شناس فقید، ایران کلباسی در باره تنوع زبانی سخنرانی کرد.

کلباسی با اشاره به اینکه می‌توانیم کشورمان را از لحاظ تنوع زبانی به دو دسته تقسیم کنیم؛ گفت: کردی، لری، گیلکی، بلوچی، مازندرانی، خوانساری و فارسی گروهی از زبان‌های ما هستند که ریشه ایرانی دارند و «گویش» نامیده می‌شود.

وی افزود: گروهی دیگر که ریشه غیر ایرانی دارند، «زبان محلی» نامیده می‌شود و ترکی، عربی، ارمنی، آسوری و گرجی جزو این گروه هستند و در میان تمام این زبان‌ها، فارسی به عنوان زبان ملی برگزیده شده است.

کلباسی با تأکید بر اینکه رکن اساسی هویت ما زبان فارسی است، ادامه داد: این زبان وسیله‌ای برای وحدت همه ایرانیان در سراسر جهان است و میراث ارزشمندی شناخته می‌شود که سابقه آن به فارسی میانه یا باستان می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه فارسی باستان در زمان هخامنشیان رواج داشت و فارسی میانه متعلق به ساسانیان است، افزود: دلیل اینکه حملات متعدد در طول تاریخ نتوانسته زبان فارسی را نابود کند، شجاعت ایرانیان برای حفظ هویت و میراث فرهنگی خود بوده است.

این استاد زبان‌شناسی با بیان اینکه زبان فارسی باید زبان علم و فن شود تا به حاشیه رانده نشود، افزود: پیشرفت در علم و صنعت نباید با بی‌اعتنایی به زبان ملی همراه باشد؛ بلکه همگام با پیشرفت در عرصه علمی، زبان ملی نیز باید نیرومند شود.

وی با اشاره به نکاتی در جهت تقویت زبان ملی گفت: با ایجاد معادل‌های مناسب واژگان باید از هجوم واژه‌های بیگانه جلوگیری کنیم؛ چون ضعف هر زبان به معنای ضعف هویت ملی کاربران است. اگر زبانی ضعیف شود، ادبیات، هنر و نوآوری سخنوران آن نیز ضعیف می‌شود، چون ادبیات غنی به پشتوانه زبان فارسی شکل گرفته است.

کلباسی درباره وظیفه ما در مقابل زبان‌های محلی تشریح کرد: زبان شناسان زبان را یک پیکره زنده می‌دانند که پس از زاییده شدن به رشد و بالندگی می‌رسد و بر اساس عوامل درونی و بیرونی دچار تغییر می‌شود. این تغییر ممکن است در جهت زوال و مرگ یک زبان باشد که به معنای مرگ یک فرهنگ، قومیت با تمام هویت تاریخی و دینی است.

این استاد زبان فارسی درباره عوامل مؤثر در بقا یا زوال یک زبان یادآوری کرد: شهر نشینی، آموزش، رسانه‌ها، اعتبار اجتماعی زبان و صنعتی شدن جوامع همراه با تکنولوژی جزو عوامل عمده‌ای هستند که در بقا یا زوال یک زبان محلی مؤثر است. مرگ زبان‌ها در جوامع دوزبانه یا چندزبانه شکل می‌گیرد؛ یعنی یکی از نسل‌ها زبان را براساس شرایط اجتماعی حفظ و به نسل بعد منتقل می‌کند که خانواده در این روند نقش اساسی دارد.

وی با ارائه پیشنهاداتی برای جلوگیری از مرگ یک زبان گفت: یاد دادن زبان مادری به فرزندان یا اولیای آن‌ها، یاد دادن زبان مادری در رسانه‌ها به صورت مثبت، آگاه کردن گویشوران زبان‌های محلی به اهمیت زبانشان، جمع آوری و ثبت این زبان‌ها به کمک علاقه‌مندان و مراکز آموزشی از جمله عواملی هستند که مانع مرگ یک زبان می‌شود.

در این قسمت از برنامه، کلیپی از استاد محمدرضا شفیعی کدکنی پخش شد و استاد کدکنی درباره اهمیت زبان مادری، فارسی و محلی صحبت کرد.

زبان‌های محلی هیچ آسیبی به فارسی وارد نمی‌کند

در ادامه این نشست یدالله منصوری درباره ویژگی‌های زبان مادری توضیح داد و پس از تبریک روز جهانی زبان مادری به زبان ترکی، گفت: زبان مادری به زبانی گفته می‌شود که کودک برای نخستین بار آن را در خانواده می‌آموزد و احساسات درونی خود را به آن زبان بیان می‌کند.

وی در پاسخ به پرسش بعضی‌ها که چرا از لفظ «آذری» به جای «ترکی» استفاده می‌کند، گفت: ترکی رایج در آذربایجان دو ویژگی ممتاز دارد که با ترکی استانبولی متفاوت است؛ یکی اینکه؛ زبان ترکی به عنوان یکی از زبان‌های اورالی-آلتایی در آذربایجان از قدیم رواج داشته است و دوم اینکه؛ پیش از ترکی چند زبان پهلوی در آن منطقه رایج بود که واژگان آن زبان آمیخته با زبان ترکی آذربایجانی شده است.

این استاد زبان شناسی با بیان اینکه زبان ترکی به رغم اینکه از زبان خاندان زبانی دیگر است، از قدیم با زبان‌های فارسی همسایه بوده، گفت: اگر به منابع ایرانی نگاه کنیم، بخشی از سپاهیان حکومت ساسانی ترک‌تبار بودند و ساسانیان در ترکستان چین و مغولستان با این اقوام همواره همسایه بودند و در زمان غزنویان و سلجوقیان شماری از وام واژه‌های ترکی به زبان فارسی راه پیدا کرد.

وی با تأکید بر اینکه ترکی یا زبان‌های محلی هیچ آسیبی به زبان فارسی وارد نمی‌کند و حتی نقش تقویت کننده فارسی را داشتند، گفت: حدود ۱۴۰۰ تا ۲۰۰۰ واژه ترکی از زمان قدیم به زبان فارسی راه یافته و همچنان زنده است؛ واژه هایی مانند بشقاب، چاق، قالپاق، قیمه، قلچماق، سنجاق و چالش از این جمله هستند.

این استاد زبان شناسی با اشاره به تحقیقات صورت گرفته درباره وام واژه‌های فارسی به ترکی گفت: ما بیش از ۴۰۰۰ واژه فارسی در ترکی داریم و نه تنها زبان فارسی هیچ آسیبی به زبان ترکی وارد نکرده، بلکه موجب غنای زبان ترکی آذری شده است.

وی در پایان با ارائه پیشنهاداتی برای گسترش زبان مادری و محلی گفت: اول اینکه؛ باید بدون تعارف برنامه‌ریزی داشته باشیم و برای تمام زبان های محلی کتابچه کوچکی تهیه کنیم. دوم اینکه؛ بنیاد سعدی و دیگر بخش‌ها می‌توانند اثربخش رفتار کنند و سایتی با همکاری متولیان زبان فارسی و گروه‌های زبان شناسی در سراسر استان‌ها راه بیندازیم تا تحصیلکرده‌ها با کد شناسایی مخصوص وارد شوند و اصطلاحات و واژه‌های محلی خود را ثبت کنند.

در ادامه این برنامه، کلیپی درباره اهمیت زبان مادری و همچنین ترکی از زبان رهبر معظم انقلاب پخش شد.

زبان فارسی جزوی از هویت و تاریخ ماست

فردوس آقاگل‌زاده، در ادامه، درباره رابطه زبان‌های محلی با گویش‌ها و دانش بشری صحبت کرد و گفت: زبان هر قومی به عنوان هویت و کارت شناسایی ملی آن‌ها شناخته می‌شود و زبان فارسی نیز زبان هویت، ملیت و تاریخ ماست. هویت، تاریخ و فرهنگ یک گروه با زبان مردم رابطه متقابل دارد و در برساخته شدن و سازندگی یکدیگر نقش دارد.

آقاگل‌زاده با بیان اینکه ما تفاوتی بین فارسی و زبان های ایرانی دیگر نمی بینیم، افزود: مدت‌هاست اکثر کشورها تحقیق درباره زبان محلی خود را آغاز کردند و همیشه این تحقیقات درحال بازنگری است.

این استاد زبان‌شناسی افزود: اگرچه نقشه‌های زبان شناسی با نقشه های سیاسی یک کشور ارتباطی ندارد، اما ضرورت ارائه چنین نقشه‌هایی که نشانگر نوع نگرش آنهاست، به طور عمیق احساس می شود. با هر نگاه و تفکری، تحقیق و بررسی درباره تمام زبان‌ها، گویش‌ها و به خصوص زبان‌های در معرض نابودی جزو اولویت‌هاست.

وی خاطرنشان کرد: از نظر زبان‌شناسی اولین پیامد زوال گونه‌های زبانی، زوال دانش بشری است؛ چون بخش بزرگی از دانش بشری درباره طبعیت و پدیده‌های اطراف آن، خارج از کتاب‌های علمی است و تنها می‌توان این بخش از دانش بشری را در خرده فرهنگ‌ها و دانش‌های نانوشته گویشوران جست‌و‌جو کرد.

آقاگل‌زاده درباره اینکه برای حفظ زبان‌های محلی چه باید انجام دهیم، گفت: نیازمند ایجاد یا تقویت یک اراده ملی در جهت بازشناساندن جایگاه زبان‌ها و خرده فرهنگ‌ها در سطح مسئولان طراز اول هستیم. به عبارتی؛ ما نیازمند اراده ملی برای پیشرفت زبان مادری هستیم.

این استاد زبان‌شناسی افزود: نیازمند شناسایی عواملی هستیم که باعث کاهش انگیزه والدین برای یادگیری زبان مادری بچه ها هستند. آسیب شناسی نگاه منفی مراکز تصمیم‌گیری نسبت به یادگیری زبان مادری قدم بعدی محسوب می‌شود. مرحله بعدی تدوین قوانین در مراکز قانون‌گذاری برای تقویت فرهنگ‌ها و زبان‌های محلی است.

وی ادامه داد: اختصاص بودجه‌های مناسب به دستگاه‌های آموزشی، تبلیغاتی و رسانه‌ای، اختصاص مجلات در مجموعه گسترش زبان‌های محلی در کنار زبان فارسی در هر منطقه، بسیج عمومی جذابترین برنامه های سرگرمی کودکان با ترجمه به زبان بومی از جمله کارهای دیگری است که می‌توانیم برای حفظ زبان‌های بومی و محلی انجام دهیم.

در ادامه برنامه، کلیپی از زبان‌های محلی فارسی که در نقاط مختلف ایران در معرض خطر هستند، پخش شد.

برای زبان‌شناسان کل ایران بهشت محسوب می‌شود

شهلا شریفی مقدم با موضوع «گویش‌های خراسان» به بحث ادامه داد و گفت: خراسان بزرگ گونه‌ها و گویش‌های زبانی بسیار متنوعی دارد و به قدری به هم نزدیک است که روی یکدیگر تأثیر گذاشته و موجب به وجود آمدن گونه‌های آمیخته جالب و منحصر به فردی مانند ترکی که کردی-فارسی هست، شده است.

وی افزود: در شمال نهبندان (منطقه‌ای معروف به عرب خانه) عرب‌هایی زندگی می‌کنند که عربی آنها فارسی شده است. همچنین گونه‌هایی از فارسی در جنوب خراسان هستند که به طور قطع گروه‌هایی از فارسی میانه دارند.

شریفی مقدم با بیان اینکه معتقدم زبان شناس خوشبخت کسی است که گونه‌های زبانی بیشتری را می‌داند، گفت: تحقیقات نشان داده است که دانستن گونه‌های زبانی دیگر در گسترش توانایی شناختی افراد بسیار تأثیرگذار است. معتقدم اگر زبان شناسی مسلط به چند گونه زبانی باشد، به او بینشی می‌بخشد که به رغم دانستن جزئیات زیاد از یک موضوع از بالا به آن نور بیندازید و به کل آن نگاه دقیق‌تری بیندازید.

این زبان شناس تأکید کرد: برای زبان‌شناسان کل ایران بهشت محسوب می‌شود و بررسی گویش‌های مختلف برای ما لذت بخش است. همه گویش‌هایی که در ایران صحبت می‌شود بسیار قابل تأمل است و زبان‌شناس ایرانی وظیفه دارد به زبان‌های داخل کشور توجه کند.

آهنگ نابودی زبان ها را با بها دادن به گویش های محلی کند کنیم

در ادامه، والی رضایی درباره «برداشت‌های متفاوت از زبان مادری» گفت: ما دو برداشت متفاوت از بزرگداشت زبان مادری داریم که یکی معتدل و معقول و دیگری افراطی و غیرمعقول است.

رضایی با بیان اینکه بزرگداشت زبان مادری به معنای پاسداشت لهجه‌ها و گویش‌های زبان مادری است و باید فرزندان را تشویق کنیم که به این زبان صحبت کنند، گفت: باید از منزوی کردن زبان‌های محلی به دلیل وجهه شخصیتی پرهیز کنیم.

وی افزود: وظیفه‌ای بر دوش زبان شناسان است که از زبان محلی قبل از نابودی، پاسداری کنند؛ اما نمی‌توانیم از نابودی همه زبان‌ها جلوگیری کنیم؛ بلکه می‌توانیم آهنگ آن را با بها دادن به گویش‌های محلی کند کنیم.

رضایی با اشاره به اینکه درباره پاسداشت زبان‌های محلی و گویش‌های ایرانی، یک برداشت غیر منطقی از زبان مادری وجود دارد؛ افزود: الآن ده‌ها برابر سخنانی که در این جمع گفته شد، دیدگاه‌های ضد میهنی و ضدایرانی وجود دارد که به بهانه روز جهانی زبان مادری در شبکه‌های خارجی پخش می‌شود تا از بزرگداشت زبان مادری بهانه ای بتراشند و در بین ایرانیان و گویشوران زبان محلی نفرت پراکنی کنند.

وی در ادامه با ذکر مثالی درباره نفرت پراکنی به بهانه زبان مادری گفت: یک نویسنده محلی چپی قبل از انقلاب، نوشته‌ای مربوط به ۱۲ سال پیش دارد که رادیو فردا آن را بازنشر کرد. او می‌گوید زبان پهلوی و دری خلاف برداشت ناسیونالیست‌ها هرگز جزو مؤلفه‌های ملیت هویت ایرانی نبوده است و در واقع از همان آغاز اعتبار زبان فارسی را با نیت نفرت پراکنی سیاسی در بحث های بعدی زیر سؤال برده است.

این زبان شناس افزود: این نویسنده می‌گوید در بعضی کشورها مانند آلمان و فرانسه زبان مادری می‌تواند جزو مؤلفه‌های هویت ملی باشد، اما در ایران به دلیل چند زبانه بودن، نمی‌شود.

ایرانیان، زبان فارسی را با توافقی نانوشته به عنوان زبان رسمی انتخاب کردند

در ادامه مهرداد نغزگوی کهن از دانشگاه بوعلی درباره «معیارسازی زبان فارسی» گفت: هدف من این است که بگویم ایرانیان در دوران اسلامی با توافقی نانوشته زبان فارسی را به عنوان زبان رسمی بدون فشار حکومتی انتخاب کردند.

وی با بیان اینکه قصد ارائه دو گزاره در کتاب‌های زبان شناسی را دارد که در ایران صادق نیست، افزود: پیوستار گویشی به این دلیل ایجاد شد که نشان دهند تغییرات زبانی نه تنها از لحاظ تاریخی بلکه از لحاظ جغرافیایی نیز تدریجی است.

نغزگوی کهن در خصوص دلایل اینکه این پیوستار در ایران چندان کاربردی نیست، تشریح کرد: ما به دلیل تاریخ طولانی و پرفراز و نشیب و مهاجرت اقوام مختلف با زبان‌های متفاوت داریم و این جزایر زبانی با یکدیگر مرتبط بودند و این باعث زیرسؤال رفتن پیوستار گویشی شده است.

این زبان شناس درباره علت رسمیت یافتن زبان فارسی عنوان کرد: یکی از زبان شناسان مطرح (اوریل واین‌رایش) معتقد است که زبان باید پشتوانه قدرت را داشته باشد، اما در کشور ما این شرایط حاکم نشد، چون بعد از حمله اعراب به ایران فارسی میانه دو پشتوانه خود یعنی دین و دولت (ساسانیان) را از دست داد، اما زبان فارسی از بین نرفت.

وی خاطرنشان کرد: وقتی ایرانیان به اسلام روی آوردند، جزو سربازان فاتحی شدند که به شرق ایران رفتند و در دوران اسلامی زبان فارسی نه تنها ضعیف نشد بلکه به سمت شرق و شمال شرق هم گسترش پیدا کرد. پس از آن، ما شاهد ترجمه‌های قرآنی بسیاری همراه با کلمات ناب فارسی هستیم.

مشاهده زیاد واژه‌های انگلیسی بدون تغییر در فارسی افغانستان / ‏قدر فرهنگستان زبان و ادب فارسی را بدانیم

در ادامه، محمدامین ناصح از گروه زبان شناسی دانشگاه بیرجند درباره زبان فارسی در افغانستان گفت: در مناطق مرزی ایران و افغانستان شهرهای بسیاری داریم که گویش‌های آن با افغانستان به صورت تعاملات قدیمی-مکتوب- بین حاکم هرات و بیرجند بوده است.

وی با اشاره به تغییر مرزبندی ایران و افغانستان افزود: در سال ۱۲۷۳ بر اساس قرارداد پاریس افغانستان از ایران جدا شد و به شکل فعلی درآمد و مرز شکل جدیدی به خود گرفت.

ناصح با بیان اینکه فارسی تنها زبان رسمی افغانستان نیست، ادامه داد: این اتفاق از سال ۱۹۳۶ رقم خورد و فارسی افغانستان در کنار پشتون‌ها قرار گرفت که جزو حاکمان ۶۰ سال اخیر افغانستان هستند. آن‌ها توانستند پشتوی قبیله‌ای را با تأثیر از فارسی در حد یک زبان رسمی ارتقا دهند و به طور طبیعی در سال‌های اخیر محدودیت‌هایی هم برای فارسی ایجاد کرده است.

این استاد زبان شناسی درباره واژه‌های راه یافته از زبان‌های مختلف به پشتو توضیح داد: عنصر، طعنه، تذکر، اصیل و عنصر جزو واژه‌های عربی راه یافته در پشتوست که در فارسی هم دیده می‌شود. از طرفی واژه‌های متعدد فارسی هم مانند بزرگ، فریب و پسند در زبان پشتو دیده می‌شود.

وی افزود: بعضی از واژه‌های رایج در جنوب خراسان در فارسی افغانستان دیده می‌شود و نمونه‌های جالبی از صرف فعل وجود دارد که بسیاری از آنها در فارسی رسمی ایران جایگاهی ندارد، اما در مناطق مرزی ایران کاربرد چشمگیری دارد.

ناصح درباره وضعیتِ زبانِ فارسیِ افغانستان گفت: فارسی افغانستان بسیار تحت تأثیر چند دهه حضور نیروهای دیگر در افغانستان بود؛ به شیوه‌ای که واژه‌های بسیار زیادی از انگلیسی نظیر اکت کردن، پلن سنجیدن، فیکس و گاوصندوق‌سیف در فارسی افغانستان بدون تغییر به صورت رایج کاربرد دارد و با تأسف می‌بینیم که تا چه اندازه بسامد واژه‌های غیر فارسی در کلام آن‌ها زیاد دیده می‌شود. به همین دلیل باید قدر فرهنگستان زبان و ادب فارسی را در این رابطه بدانیم.

صحبت درباره گویش به معنای صحبت درباره فرهنگ است

الخالص ویسی درباره «منشا و تنوع خرده فرهنگ ها در خوزستان» در ادامه گفت: صحبت کردن از یک گویش به معنای صحبت کردن درباره یک فرهنگ است و به همین دلیل اهمیت گردآوری گویش‌ها در این است که در جریان واژه‌گزینی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی کمک می‌کند و مانع واژه سازی مکانیکی می‌شود. فرهنگستان زبان سال‌هاست که از تک واژهای موجود در ساختار گویش‌ها برای واژه سازی استفاده می‌کند.

ویسی افزود: من در منطقه‌ای همراه با رنگین‌کمانی از قومیت‌های مختلف مانند لر بختیاری، ترک قشقایی، بندری، شوشتری و دزفولی زندگی می‌کنم و معتقدم این همزیستی مسالمت آمیز به دلیل احساسات عمیق تاریخی بوده است.

این استاد زبان‌شناسی با تأکید بر اینکه خرده فرهنگ‌ها هویت ملی، تاریخی و احساس امنیت ایجاد می‌کند، عنوان کرد: از زمان ظهور ماشین و صنعت نفت در خوزستان اقوام دیگری به اینجا آمدند، ازدواج کردند و بومی شدند و هر فردی فرهنگ خاصی را با خود آورده که با فرهنگ بومی تلفیق شده است و ما باید بتوانیم از این خرده فرهنگ‌ها در جهت همگرایی استفاده کنیم.

وی افزود: متأسفانه برای حفظ گویش‌ها برنامه‌ریزی صورت نگرفت و این باعث صدمه به فرهنگ می‌شود و کلیت وحدت اجتماعی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

در پایان این مراسم صحرایی، با توجه به آنچه در نشست بیان شد؛ از کلام هر استاد زبانشناس موضوعی را برای جمع بندی استخراج کرد.

برگزاری بزرگداشت زنده‌یاد دکتر یدالله ثمره

بزرگداشت زنده‌یاد دکتر یدالله ثمره به همن انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان کرمان روز سوم اسفند به شکل مجازی برگزار شد. در این نشست که به دبیری منوچهر فروزنده‌فرد برگزار شد، دکتر علی‌اشرف صادقی، دکتر ایران کلباسی، دکتر شهین نعمت‌زاده، دکتر محمود بیجن‌خان، دکتر امید طبیب‌زاده و دکتر علی‌اصغر رستمی ابوسعیدی سخنرانی کردند.

دومين همايش ملي مطالعات نام‌شناسي ايران برگزار شد

دومین همایش ملی مطالعات نام‌شناسی ایران به همت انجمن زبان‌شناسی ایران و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، روز چهارشنبه ۴ اسفند از ساعت ۹ صبح تا ۱۶ به شکل مجازی برگزار شد. در ابتدای نشست، پیام صوتی دکتر پتر جردن، نایب رییس انجمن بین‌المللی مطالعات نام‌شناسی پخش شد.

 بخش نخست این همایش با سه سخنرانی کلیدی: دکتر بهمن زندی (نگاهی به تحولات نامگذاری اشخاص در ایران از ایران باستان تاکنون) و دکتر سیدمهدی سمایی (سلبریتی را چگونه به نام می‌خوانند؟) و دکتر فاطمه اکبری و دکتر پتر جردن (همکاری‌های بین‌المللی در نام شناسی: آیکاس) آغاز شد. در ادامه ۹ سخنرانی در سه پنل ارایه شد. فایل مجموعه چکیده مقالات نیز در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. مجموعه مقالات به‌زودی توسط نشر نویسه پارسی منتشر خواهد شد.

ششمین همایش ملی زبان‌شناسی رایانشی برگزار می‌شود

انجمن زبان‌شناسی ایران با همکاری پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی  برگزار می‌کند:

ششمین  همایش ملی زبان‌شناسی رایانشی

دبیران علمی: دکتر مسعود قیومی

دکتر علی‌رضاقلی فامیان

دبیر اجرایی:  آزاده شکری

محورهای همایش:

پردازش واژه

ماشین ترجمه

پردازش گفتار

تجزیۀ نحوی گفتار

سامانه پرسش و پاسخ

استانداردسازی داده زبانی

تهیه پیکره‌های دو یا چندزبانه

برچسب‌دهی نقش معنایی

یافتن خودکار ارجاع ضمیر

برچسب‌دهی مقوله دستوری

تهیه شبکه معنایی واژگان

تشخیص موجودیت­‌های نامدار

استخراج اطلاعات از داده زبانی

موتورهای جستجو و بازیابی اطلاعات

پردازش ساخت اطلاعی در جمله و متن

تاریخ‌های مهم

ارسال اصل مقاله و چکیده انگلیسی31/3/1401

اعلام نتایج داوری20/5/1401

زمان برگزاری                  28 مهر 1401

مقالات حتماً باید براساس قالب محتوایی و صوری ابلاغی انجمن تدوین شود. شیوه‌نامه نگارش مقاله در سایت انجمن (www.lsi.ir) در دسترس است.

مقالات می‌‌بایست به نشانی رایانامه hamayesh@lsi.ir ارسال شوند.