عنوان:خبرنامه 25

خبرنامه 25 (پاييز 1393)

1- اعلام فهرست مقاله‌هاي پذيرفته شده نهمين همايش زبان­شناسي ايران

2- استاد ساسان سپنتا درگذشت

3- برگزاري سومين همايش زبان‌شناسي رايانشي

4- برگزاري مراسم يادبود دکتر ميلانيان

5- برگزاري نشست علمي آسيب‌شناسي زبان در مجموعه‌هاي طنز سيما

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

اعلام فهرست مقاله­هاي پذيرفته شده نهمين همايش زبان‌شناسي ايران

فهرست مقاله­هاي پذيرفته‌ شده در نهمين همايش زبان‌شناسي ايران اعلام شد.  کميته برگزارکننده اين همايش اعلام کرد فهرست چکیده کلیه مقاله­های پذیرفته شده در مجموعه چکیده­های این همایش چاپ خواهد شد. همچنین متن کامل مقالاتی که برای چاپ پذیرفته شده­اند در مجموعه مقالات نهمین همایش زبان­شناسی ایران چاپ خواهد شد. فهرست 99 مقاله پذیرفته شده در سایت انجمن زبان­شناسی ایران اعلام شده است.

 نهمین همایش زبان­شناسی ایران 5 و 6  اسفند 1393 در دانشگاه علامه طباطبايي(ره) برگزار مي‌شود.

 

 

استاد ساسان سپنتا درگذشت

دکتر ساسان سپنتا، ‌زبان‌شناس و پژوهشگر فرهنگ و هنر، ادیب و از مورخین و محققین شاخص موسیقی معاصر و سنتی و روزنامه‌نگار پیش‌کسوت، فرزند عبدالحسین سپنتا‌ کارگردان اولین فیلم ناطق ایرانی با نام «دختر لر»، سوم آبان‌ماه،‌ بر اثر عارضه سکته در سن 80 سالگی درگذشت.

وی تحصیلات خود را در دوره کارشناسی زبان و ادبیات فارسی و در دوره‌هاي کارشناسی ارشد و دکترا در رشته زبان‌شناسی در دانشگاه تهران به انجام رسانید و در سال ۱۳۴۸ از پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «کاربرد دستگاه‌ها‌ی الکترونیک در بررسی فیزیکی (آکوستیکی) آواهای زبان و اندازه‌گیری فرکانس صدای خوانندگان نیم قرن اخیر در ایران» به راهنمایی دکتر هرمز میلانیان دفاع کرد و در سال ۱۳۵۱ با دفاع از پایان‌نامه خود با عنوان «بررسی فونتیکی خصوصیات واج‌های زبان فارسی» به راهنمایی دکتر ماهیار نوابی از دوره دکتری فارغ‌التحصیل شد. دکتر سپنتا در مدرسه عالی ترجمه، دانشگاه تهران و دانشگاه دورهام (انگلستان) تدریس کرد و سپس تدریس را با مرتبه استادی در دانشگاه اصفهان ادامه داد. علاوه بر زبان‌شناسی وی در رشته الکترونیک و موسیقی نیز تحصیل کرد و تألیفاتی نیز دارد.

آثار و تحقیقات استاد ساسان سپنتا از طرف دانشگاه دورهام، سازمان جهانی یونسکو، دانشگاه اصفهان، کنسرواتوار شیان، انجمن خاورشناسان شوروی سابق (تاجیک) و مؤسسه بین‌المللی لینگافن (لندن) مورد تقدیر رسمی قرار گرفته ‌است.

انجمن زبان‌شناسی ایران با اندوه فراوان درگذشت شادروان دکتر ساسان سپنتا، استاد زبان‌­شناسی دانشگاه اصفهان را به اهالی علم و فرهنگ و به­ویژه استادان، دانشجویان و پژوهشگران زبان­شناسی و همچنین خانوادۀ محترم ایشان تسلیت می‌گوید و برای آن دانشمند بزرگوار طلب آمرزش و آرامش روان می‌کند.

 

برگزاري سومين همايش زبان‌شناسي رايانشي

سومین همایش ملی زبان‌شناسی رایانشی از سوی مرکز زبان‌ها و زبان‌شناسی دانشگاه صنعتی شریف و با همکاری انجمن زبان‌شناسی ایران، در روزهای 28 و 29 آبان 93 در دانشکده شیمی دانشگاه صنعتی شریف با استقبال پرشور اساتید و دانشجویان برگزار شد.

در مراسم افتتاحيه دکتر سید قاسم میرعمادی معاون آموزشی دانشگاه شریف، دبیر همایش دکتر محمدحسن سعیدی،  دکتر ویدا شقاقی، رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران،  دکتر پروانه خسروی‌زاده دبیر علمی همایش، سخراني کردند. گفتني است 104 مقاله از 32 دانشگاه و 8 سازمان دولتی و شرکت خصوصی و 5 دانشگاه خارجی به دبيرخانه همايش ارسال شده بود که در نهایت 37 مقاله برای ارائه شفاهی و 15 مقاله به صورت پوستر برگزیده شد. 5 کارگاه تخصصی نيز در اين همايش دو روزه برگزار شد.

سخنران پایانی مراسم افتتاحیه، دکتر سیدکمال خرازی، وزیر امور خارجه در دولت­های هفتم و هشتم، بود. وی اکنون دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران و رئیس هیئت امنای پژوهشکده علوم شناختی است. دکتر خرازی در ابتدا با بیان این که علوم شناختی ارتباط مستقیمی با زبان‌شناسی رایانشی ندارد اما می‌تواند آن را حمایت کند، از 4 فناوری انقلابی هزاره جدید با عنوان علوم شناختی، فناوری اطلاعات، نانو و بایو نام برد. معاون علوم و فناوری‌های شناختی رئیس جمهور در ادامه گفت: «علوم شناختی حوزه‌ای میان­رشته‌ای است و می‌توان در این حوزه به آموزش و پرورش شناختی، اقتصاد شناختی، مدیریت شناختی و ... اشاره کرد». وی در ادامه به پروژه­های بزرگ علوم شناختی در جهان برای دست‌یابی به اسرار مغز انسان و کارکردهای آن از جمله تلاش برای رسم نقشه مغز انسان (connectomics) در آمریکا و فناوری واسط مغز- ماشین و پروژه ربات طوطی برای تعامل با بچه­های اوتیسم در دانشگاه تهران و ربات انسان‌نما در دانشگاه شریف اشاره کرد. دکتر خرازی در ادامه از بهبود رتبه ایران در زمینه  علوم شناختی در جهان در چند سال اخیر  خبر داد و گفت هم­اکنون از پژوهش‌های حوزه علوم شناختی حمایت مالی می­شود و پژوهشگران برای فرصت مطالعاتی به خارج از کشور اعزام می­شوند. وی همچنین از برگزاری مسابقه‌های دانش­آموزی خبر داد که جزئیات آن در وبگاه ستاد به نشانی  cogc.ir موجود است.

سخنران کلیدی اين همايش پروفسور جری هابز، دانشمند برجسته و پژوهشگر ارشد علوم رایانه‌ای دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، بود. وی تحصیلات دکتری خود را در سال 1974 در دانشگاه نیویورک سیتی در رشته علوم رایانه به پایان رسانده است. وی همچنین سردبیر بخش هوش مصنوعی انتشارات آلبکس، رئیس سابق انجمن زبان­شناسی رایانشی آمریکا و عضو همکار انجمن هوش مصنوعی آمریکا است. پروفسور هابز در سال 2013 جایزه یک عمر فعالیت و دستاورد را از انجمن زبان­شناسی رایانشی آمریکا دریافت کرده است. عنوان سخنرانی وی، Inference in natural language Understanding بود. به گفته پروفسور هابز، دانسته­های ما موجب می­شود تا گفتمان زبان طبیعی را به خوبی درک ­کنیم. وی مشکل اصلی در فهم زبان طبیعی را چگونگی درک استنتاج­های یک گفتمان دانست. دکتر هابز معتقد است جسمیت دادن به وضعیت‌ها و رویدادها می­تواند بسیاری از مشکلات درک را حل کند.

دکتر کامبیز بدیع از پژوهشکده فناوری اطلاعات و پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، دومین سخنران کلیدی این نشست، فارغ التحصیل دبیرستان البرز بود که  مدرک دکتری‌ خود را در رشته الکترونیک و برق  با گرایش بازشناسی الگو از انستیتو فناوری توکیو دریافت کرده است. عنوان سخنرانی وی شبکه قاب-پایه مفاهیم ابزاری برای تفسیر شباهت/ربط معنایی میان مفاهیم بود. این پژوهشگر با تفسیر شباهت/ربط معنایی میان ریشه‌های واژه­های زبان‌های هند و اروپایی و تفسیر مفهوم یک واژه بر اساس اجزای مولکولی نهفته درآن، معتقد است می‌توان هم­معنایی را در بافت غیرمستقیم یعنی بافت تاریخی و فرهنگی  بررسی کرد  و ریشه‌شناسی  می­تواند زمینه علمی مناسب و پویا در خدمت انسان­شناسی تلقی شود.

نخستین کارگاه این همایش به ریاست دکتر عالمی و دکتر عاصی در سالن جابربن حیان برگزار شد. در این کارگاه، که از ساعت13:30  تا 15:30 ادامه داشت، سه سخنرانی ارائه شد. عنوان نخستین سخنرانی «قانون زیف و انتخاب واژگان مرجع برای تعیین سطح مهارت واژگانی فارسی‌آموزان» بود که نویسندگان آن عباس نصری، محمود بی‌جن‌خان، سیما عوض‌پور و مهشید زهره‌بندیان بودند. دومین سخنرانی این نشست با عنوان weakly supervised text categorization using Topic Modeling  پژوهشی بود که توسط سعیده ممتازی و دکتر مسعود قیومی انجام شده بود­. در ادامه مقاله‌ای با عنوان Persian metaphor Frequency prediction through latent Dirichlet Allocation Model ارائه شد که کار مشترکی از عبدی قویدل، دکتر پروانه خسروی‌زاده و افشین رحیمی بود.

کارگاهی دیگر به­طور موازی در سالن کیمیا به ریاست دکتر رحیمی و دکتر افراشی برگزار شد­. عنوان نخستین مقاله این کارگاه «طراحی تحلیلگر ساخت‌واژی برای زبان پارسی با استفاده از ساختار تراگذر و روش دوسطحی» بود و نویسندگان آن مجتبی روحانیان، کامران معافی غفاری و بهرام وزیر نژاد بودند . در ادامه دکتر رامین گلشایی، استادیار زبانشناسی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، مقاله‌ای با عنوان «رویکرد رایانشی-پیکره‌ای به زبان‌شناسی شناختی فارسی ارائه کرد. در پایان کارگاه نیز مقاله‌ای با عنوان «تحلیل پیکره‌بنیاد واژگان هم‌معنی سیاسی از نظر باهم‌آیی آماری» ارئه شد که پژوهشگران آن مهین‌ناز میردهقان و غزاله مبینی بودند.

نشست پایانی روز نخست با دو سخنرانی برگزار شد. دکتر رضایی و دکتر قاسم ثانی، رؤسای نشست در سالن جابربن حیان بودند. در این سالن دو سخنرانی به زبان انگلیسی برگزار شد. نخست، مقاله‌ای با عنوان A Probabilistic translation Method for Dictionary-based Cross-lingual Information Retrieval in Agglutinative Language  کار مشترکی بود از جاوید داداش کریمی، آزاده شاکری، دکتر هشام فیلی و پس از آن مقاله‌ای از محمدرضا حسن‌آبادی و دکترحسین صامتی با عنوان Considerations for Generating a Spontaneous Persian Database  ارائه شد. همزمان در سالن کیمیا، به ریاست دکتر کاویانپور، مقاله‌ای با عنوان «تحلیل ساختمان درونی کلمات ترکیبی و غیر­ترکیبی در زبان فارسی» از شادی حسین‌نژاد دانشجوی ارشد زبان­شناسی رایانشی شریف­، انسیه همتان و دکتر محرم اسلامی ارائه شد. موضوع سخنرانی دومین سخنران نسیم فکورنیا، «بررسی ساخت‌واژی معناشناسی اسم، جهت کاربرد در پردازش زبان فارسی و مقایسه آن با انگلیسی» بود و با پایان این نشست، برنامه‌های روز نخست سومین  همایش ملی زبان‌شناسی رایانشی پایان یافت .

گفتنی است در روز نخست این همایش، بسته‌ای حاوی برنامه‌های همایش و مجموعه چکیده مقالات و  نسخه دیجیتال متن کامل مقالات به شرکت­کنندگان داده شد. همچنین در حاشیه همایش­، نمایشگاه تخصصی از دستاوردهای علمی در حوزه پردازش زبان طبیعی برگزار شد.

سخنراني‌هاي روز دوم همايش پنج‌شنبه 29 آبان از ساعت 8:30 تا 13:30، در سالن  جابربن حیان  با چهار سخنراني به ریاست دکتر وزیرنژاد و دکتر صامتی ادامه يافت. عنوان نخستین مقاله، «پیکره فارسی تحلیل احساس سِنتی‌پِرس: توسعه یک پیکره تحلیل احساس متنی برای زبان فارسی» با  گروه نویسندگان پدرام حسینی، حسن ملکی گلندوز، علی احمدیان رمکی، منصوره انواری رستم کلایی و سید ابوالقاسم میرروشندل ارائه شد. نويسندگان از دانشکده فنی گیلان در این همایش شرکت کرده بودند. دومین مقاله باعنوان «معرفی سمپ: سامانه مدیریت پیکره»، کار مشترکی از مهرنوش شمس فرد، آذین شهریاری فرد، آرمان شریف زاده بود و نویسندگان آن به ترتیب از دانشگاه شهیدبهشتی (مدیر پروژه فارسی نت)، آزمایشگاه پردازش زبان طبیعی، دانشکده مهندسی برق و  کامپيوتر بودند. امکان جستجو، برچسب‌زنی معنایی، حاشیه‌نویسی، تعیین آرگومان‌های افعال در جمله‌ها، تهیه گزارش از پیکره و تعیین قاب افعال و محدودیت‌های گزینشی برای کاربر از امکانات این سامانه است. سخنرانی سوم با موضوع، «دادگان درخت نحوی شریف: دادگان درخت نحوی ساخت‌سازه‌ای زبان فارسی» نوشته فاطمه سلطان زاده و دکتر محمد بحرانی از دانشگاه صنعتی شریف  و دکتر محرم اسلامی از دانشگاه زنجان ارائه شد. سخنران پایانی این نشست علی چلمقانی از مرکز زبان‌ها و زبان‌شناسی دانشگاه صنعتی شریف بود که مقاله‌ای با عنوان «بزرگ پیکره n-Gram ‌های فارسی شریف» ارائه کرد و همکار وي در این پژوهش، حدیثه عظیمی  از دانشگاه صنعتی امیرکبیر بود. قرار است نتایج اين پژوهش، از طریق یک رابط کاربری وب برای جستجو و پیمایش در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار گیرد.

در همین زمان به صورت موازی در سالن کیمیا نشستی به  ریاست دکتر فیلی و دکتر جهانگرد با 4 سخنرانی تشکیل شد. عنوان نخستین سخنرانی "Categorizing Letters Based on Written Features for

Extraction in Kurdish Handwriting" Feature بود که به زبان انگلیسی ارائه شد و تاسو بزرگ پناه، علیرضا عبداله پورو فردین اخلاقیان طلب از دانشگاه کردستان نویسندگان آن بودند. در مقاله دوم با عنوان "A Hidden Markov Model for Persian Text Classification" به نویسندگی عرفانه غروی و هادی ویسی از دانشگاه تهران، مباحثی مانند دسته‌بندی متن فارسی، و  شبکه عصبی مطرح شد. سومین سخنرانی با عنوان ""A Named Entity Recognition Tool for Persian به نويسندگي امید مرادیان نسب و  Alexis palmer از گروه زبان‌شناسی رایانشی و آواشناسی دانشگاه سارلند آلمان و سعیده ممتازی پژوهشگر از آلمان ارائه شد. در چهارمین سخنرانی با عنوان «واکاوی توسعه خط و زبان فارسی در شبکه و رایانه» به نويسندگي یحیی تابش  از دانشگاه صنعتی شریف و حامد ملک  از دانشگاه امیرکبیر بر لزوم استفاده از یونی کد و توسعه ابزارهای متن باز و توسعه پیکره متنی زبان فارسی تأکید شد.

در ادامه در سالن جابربن حیان جلسه‌ای به ریاست دکتر کورش صفوی و دکتر محمد بحرانی تشکیل شد. نخستین سخنرانی با عنوان ارائه «روشی برای بازیابی اسناد نظری فارسی» حاصل پژوهش حمید نوربخش، دکتر محمدعلی نعمت‌بخش و عبدالرحمان جلایر از دانشکده مهندسی کامپيوتر دانشگاه اصفهان بود. نتیجه دومین سخنرانی با عنوان «الگوریتم pmi  (اطلاعات متقابل نقطه‌ای)‌، معیاری جهت تشخیص شباهت معنایی کلمات»، دقت 60  درصد در تشخیص شباهت معنایی جفت‌واژه‌ها بود. این پژوهش توسط دکتر پروانه خسروی‌زاده و سیما رضایی‌پور از گروه زبان‌شناسی دانشگاه صنعتی انجام شده بود. عنوان سخنرانی دیگر این نشست «استخراج کلمات کلیدی برای اسناد علمی فارسی با استفاده از هم‌رخدادی کلمات» بود و نویسندگان آن  شکیب صفری دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات و دکتر امید فاطمی از دانشکده مهندسی برق و کامپيوتر دانشگاه تهران بودند. پایان‌بخش این نشست نیز مقاله‌ای با عنوان «تشخیص حوزۀ متون خبری فارسی: ارائه مدلی بهبودیافته بر اساس روش naive bayes »  بود. در این پژوهش که امیرحسین قبیله دانشجوی  MBA  دانشگاه صنعتی امیرکبیر و سمیه کافی دانشجوی دکترای هوش مصنوعی و دکتر حسین شیرازی از دانشگاه صنعتی مالک اشتر نویسندگان آن بودند، فرض‌های نادرست در فرایند مدل‌سازی که می‌تواند نتیجه نامناسب دهد، بررسی شد.

همزمان نشست دیگری در سالن کیمیا به ریاست دکتر پروانه خسروی زاده با سه سخنرانی برگزار شد. نخست فرهنگ  فیروزی مقاله‌ای با عنوان «مقایسۀ کارهای  انجام شده برای برچسب‌گذاری ادات سخن زبان فارسی» ارائه داد و  همکاران او در این پژوهش  محمدرضا فهیمی درخشی  و مهدی رحیمی از گروه کامپیوتر دانشگاه تبریز بودند. کاربرد تحلیل نحوی در ترجمۀ  ماشینی، خلاصه‌سازی و اشاره به دو روش مبتنی بر قانون  و آماری برای برچسب‌گذاری و برچسب‌زنی دستی که هزینه بالایی دارد در این مقاله مطرح شد. در ادامه مقالۀ برچسب‌زنی کلمات در زبان فارسی با استفاده از مدل‌های احتمالی توسط  سعید قاسمی ارائه شد. دیگر نویسندگان این مقاله سیدمجتبی صباغ جعفری و الهه جهانی مقدم از دانشگاه ولی عصر(ع) بودند. بنا بر گفته سخنران الگوریتم‌های مورد بررسی به دقت بالای 96 درصد رسیدند و با اضافه کردن ریشه کلمه و ویژگی‌های ساختواژی به پیکره، دقت آن به  99 درصد رسیده است. «برچسب‌گذاری معنایی  زبان فارسی بر اساس دستور وابستگی» پژوهشی بود با تیمی شامل 9  نویسنده :دکتر مریم مسگر خویی و معصومه حاجی زاده از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و  احسان درودی، مژگان فرهودی، مهدی محمدزاده، طاهره علوی، مونا داوودی، زهرا سارابی، مجتبی خلاش دانش‌آموخته مهندسی کامپیوتر از پژوهشگاه ارتباطات. این پژوهش، بخش کوچکی از طراحی سامانۀ پرسش و پاسخ خودکار فارسی است. در پایان، نمونه‌ای از سامانۀ «قرآن جوی» که پرسش و پاسخ خودکار حوزه قرآنی است، نمایش داده شد.

در ادامه در سالن جابربن حیان نشستی به ریاست دکتر آزاده میرزایی و دکتر محمود بی‌جن‌خان برگزار شد. نخستین مقاله با موضوع «غنی‌سازی و پالایش روابط معنایی در هستان‌شناسی علوم پایه: با تمرکز بر رشته شیمی»، بخشی از پروژه بزرگتر در پژوهشکدۀ فناوری اطلاعات ایران بود. نویسندگان این مقاله، فاطمه اژه‌ای کارشناس ارشد مهندسی کامپیوتر از دانشگاه صنعتی شریف و دکتر ملوک‌السادات حسینی بهشتی و تقی رجبی از پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات و زینب اژه‌ای از دانشگاه آزاد تهران مرکز بودند. هستان‌شناسی شاخه‌ای از فلسفه است که به تازگي در علوم کامپیوتر  و هوش مصنوعی و وب استفاده می‌شود. در ادامه دکتر علی رضاقلی‌فامیان در مورد «شبکه واژگانی قید در زبان فارسی» سخنرانی کرد. در این پژوهش که با همکاری لیلا رحمتی نژاد از گروه زبان‌شناسی دانشگاه پیام نور انجام شده با بررسی 400 قید از پایگاه دادگان زبان فارسی، نشان داده شد که رابطه هم‌معنایی در قید، دو برابر تقابل و شمول است؛ برخلاف صفت که در آن تقابل بیشتر دیده می‌شود. در سومین سخنرانی با عنوان «ساخت خودکار هستان‌شناسی و بهبود آن با استفاده از جستجوی گوگل» از صدیقه خلعتبری و دکتر سیدابوالقاسم میرروشندل از گروه مهندسی نرم افزار دانشگاه گیلان ارائه شد. بر اساس نتايج اين پژوهش بیش از دو برابر اطلاعاتی که در مرحله ساخت خودکار هستان‌شناسی در بخش استخراج  خصوصیات از پیکره متنی ویکی‌پدیا به دست آمده بود، با استفاده از روش پیشنهادی استخراج شد.

نشست پایانی سالن جابربن حیان به ریاست دکتر سعیدی و دکتر بحرانی، با سه سخنرانی برگزار شد. نخستین مقاله، «شناسایی تأثیرگذاری گره‌ها در شبکۀ اجتماعی با استفاده از شبکۀ واژگان»  از شیلا شبستریان و دکتر سیدمصطفی فخراحمد از دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه شیراز بود. در بخش نتیجه عنوان شد که استفاده از روابط معنایی موجب بهبود صحت شباهت‌های به دست آمده به لحاظ معنایی می‌شود. در ادامه، مقاله‌ای با عنوان «ارائۀ روشی بر مبنای اطلاعات محتوا  جهت بهبود تشخیص صفحات فریب‌آمیز در گراف وب فارسی» ارائه شد. مرضیه پارویی و دکتر علی  محمد زارع بیدکی از دانشگاه یزد ارائه‌دهندگان اين مقاله بودند. عنوان سخنرانی پایانی این همایش در سالن جابربن حیان «استخراج ویژگی‌های محصول در زبان فارسی» به نويسندگي مرضیه باباعلی و دکتر محمدعلی نعمت‌بخش از دانشگاه اصفهان بود. هدف اين پژوهش استخراج اتوماتیک ویژگی‌های آشکار و پنهان از متن نظرات بود.

به طور همزمان  دو نشست در سالن کیمیا برگزار شد. در نشست نخست به ریاست دکتر ویدا شقاقی، سه مقاله ارائه شد. نویسندگان نخستین مقاله با عنوان «کشف بروز رخدادهای اجتماعی بر اساس پرس و جو‌های کاربران در موتور جستجو»، فاطمه کاوه یزدی، دکترعلی محمد زارع بیگی و دکتر محمدرضا زارع میرک آباد از دانشکدۀ برق و کامپیوتر دانشگاه یزد بودند. این مدل با دریافت فهرستي از مناسبت‌ها، مجموعه‌ای از پرس و جوهای مرتبط با آنها را استخراج و شمارش می‌کند و با تشکیل یک سری زمان بروز یک رخداد را تعیین می‌کند. در ادامه، «بررسی روش‌های مؤثر بر عملکرد  تجزیه‌گر آماری زبان فارسی» پژوهشی بود که محمدباقر صادق زاده و محمدرضا رزازی از گروه کامپیوتر دانشگاه صنعتی امیرکبیر آن را انجام داده بودند. این مقاله نشان می‌دهد که ریزدانگی در سطح اجزاء واژگانی کلام می‌تواند موجب بهبود قابل توجه عملکرد تجزیه‌گر شود. در مقالۀ دیگری با عنوان «تعیین مرز و نوع عبارت  نحوی با استفاده از پیکره تولید شده از بانک درختان وابستگی دادگان»، به نویسندگی شهره طباطبایی سیفی از پژوهشکده پردازش هوشمند علائم  و شادی حسین نژاد از دانشگاه صنعتی شریف، تلاش شده بود تولید پیکره‌ای برای آموزش گروه‌یاب نحوی ارائه شود و برای این کار از الگوریتم میدان تصادفی شرطی استفاده شد.

نشست پایانی سالن کیمیا طبق برنامه اعلام شده نشستی از ساعت 16 تا 17 به ریاست دکتر خسروی زاده و دکتر وزیرنژاد بود. «ارائه یک ابزار نوین برای پس­ویرایش متن‌های ترجمه شده(فرازین بار)» پژوهشی بود از زهرا طاهری، امین منصوری، محسن عرب سرخی و دکتر هشام فیلی از  دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران. بنا بر گفته سخنران، میزان کیفیت ترجمه حاصل  که با معیارهای کیفیت سنجیده شده است، با ترجمه دستی تفاوت چندانی ندارد. آخرین سخنرانی سالن کیمیا تنها پژوهش در حوزۀ اختلالات گفتاری با عنوان «بررسی تولید گفتار و مهارت‌های زبان در کودکان پنج‌ساله فارسی زبان مبتلا به اختلالات صدای گفتار»  بود که پژوهشگران آن نویده شاکری، زهرا سلیمانی و دکتر محمد کمالی از دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران بودند. در بخش نتیجه مقاله عنوان شد که کودکانی که در سه زمینۀ تولید، زبان (‌به خصوص مهارت نحو) و آگاهی واج شناختی آسیب دیده‌اند نیازمند توجه ویژه هستند.

 در زمان بین سخنرانی‌ها، امکان بازدید از 15 پوستر پذیرفته شده در این همایش، برای شرکت‌کنندگان فراهم بود.

شرکت پژوهشگران از رشته‌ها و دانشگاه‌های گوناگون کشور، از ویژگی‌های این همایش دو روزه بود.

برگزاري مراسم يادبود دکتر ميلانيان

مراسم یادبود استاد گرانقدر دکتر هرمز میلانیان با حضور جمعی از همکاران، دانشجویان و دوستداران وی چهارشنبه 5 آذر در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

دکتر هرمز میلانیان، زبان­شناس، شاگرد و مترجم آثار مارتینه، چهارشنبه 21 آبان در پاریس درگذشت. وي تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تهران در دبیرستان‌های شرف و دارالفنون سپری نمود. علاقه‌ای که به ادبیات، به‌ویژه ادبیات فارسی داشت موجب گردید که پس از دریافت دیپلم متوسطه در رشته ادبی و موفقیت در امتحان ورودی دانشکده ادبیات تهران به سال ۱۳۳۴، در رشته ادبیات فارسی ادامه تحصیل دهد. در سال ۱۳۳۷ پس از اخذ درجه لیسانس در رشته ادبیات فارسی، علاقه‌ای که به آموختن زبان‌های بیگانه داشت، وی را مصمم کرد که به تحصیل در رشته «‌زبان‌شناسی» بپردازد. در شهریور ماه ۱۳۳۹ (۱۹۶۰) شرایط ادامه تحصيل در این رشته برای او پیش آمد و به پاریس رفت و از دانشگاه سوربن دکترا گرفت.

در ابتدای مراسم يادبود دکتر ميلانيان که به همت انجمن زبان‌شناسی ایران و پژوشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شده بود، دکتر مصطفی عاصی، رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه و از شاگردان استاد، دکتر میلانیان را زبان‌شناسی هوشمند، اندیشمند و پیشرو خواند که با داشتن شم زبانی نیرومند و ذوق فراوان در واژه­سازی، مبانی و اصول را با سیروسلوک به بحث می­گذاشت.

در ادامه استاد ارجمند دکتر محمدرضا باطنی، دکتر میلانیان را از استادان برجسته دانشگاه تهران و گروه زبان­شناسی این دانشگاه خواند و ابراز تأسف کرد که دانشگاه تهران و ایرانی­ها در حد بهینه از دانش و هوشمندی وی بهره نبردند. ایشان ضمن اشاره به آثار ارزشمند استاد در حوزه ترجمه و ویرایش یکی از ویژگی­های استاد فقید را علاقه وافر به مطالعه برشمرد و از دلبستگی ایشان به شعر سخن گفت.

پس از ایشان دکتر علی اشرف صادقی، عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی و  از همکاران دکتر میلانیان در دانشگاه تهران، ضمن اشاره به آشنایی با دکتر میلانیان در فرانسه، تأکید کرد اگر دکتر میلانیان بر پژوهش متمرکز می­شد از نخستین نظریه­پردازان این رشته می­بود. ایشان به نمونه­ای از آثار گرانقدر استاد در حوزه ویرایش فرهنگ از جمله فرهنگ فارسی به فرانسه لازار و فرهنگ فارسی به فرانسه پارسایار یاد کرد.

دکتر راشدمحصل، از شاگردان قدیمی و همکاران دکتر میلانیان، از شیفتگی ایشان به شاهنامه سخن گفت و به بخشی از فعالیت­های علمی ایشان در فرهنگستان از جمله تلاش برای تهیه دستوالعمل املا و دستور زبان فارسی بر پایه دستور زبان جدید اشاره کرد.

در ادامه دکتر محمد دبیرمقدم، معاون پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی و از شاگردان دکتر میلانیان، دکتر میلانیان را متعلق به نسلی از زبان­شناسی دانست که پایه­های علمی زبان­شناسی را در دانشگاه پی­ریزی و راه طرح نظریه­های زبان­شناسی را هموار کردند. وی رشد و شکوفایی امروز زبان­شناسی ایران را حاصل زحمات آنها دانست. ­

دکتر پروانه خسروی زاده، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف نیز به یاد استاد ابیاتی را قرائت کرد.

سپس دکتر هوشنگ رهنما از همکاران و دوستان استاد میلانیان با قرائت چند قطعه شعر به زبان انگلیسی، از علاقه و تسلط استاد به زبان و شعر انگلیسی سخن گفت و در پایان ابیاتی را که در سوگ دکتر میلانیان سروده بود قرائت کرد.

دکتر کتایون مزداپور، از شاگردان استاد میلانیان، به دلبستگی دکتر میلانیان به علم اشاره کرد و افزود وی زبان­شناسی را با زندگی روزانه در هم ریخت.

سهیلا ایزدی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی (ره) به نمایندگی از شاگردان شاگردان استاد، متن زیبایی را در بزرگداشت دکتر میلانیان قرائت کرد.

در ادامه دکتر یحیی مدرسی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تصویری از شخصیت علمی و اخلاقی استاد ارائه داد و از ویژگی­های استاد داشتن گفتاری ساده و نثری سنگین برشمرد. ایشان همچنین به نمونه­هایی از معادل­گزینی­های استاد اشاره کرد.

آخرین سخنران مراسم یادبود دکتر کورش صفوی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تأکید کرد که استاد میلانیان و دیگر اساتید زبان­شناسی بخشی از هویت این رشته هستند و همچنان و برای همیشه در میان شاگردان و دوستدارانشان زنده‌اند.

در پایان یکی از همکلاسان دکتر میلانیان در دبیرستان «شرف»، ضمن یادی از ناخدا میلانیان، پدر فقید استاد که در جنگ جهانی دوم انگلیسی­ها ناو وی را غرق کردند، به مرور خاطراتی از دکتر میلانیان پرداخت.

 

برگزاري نشست علمي آسيب‌شناسي زبان در مجموعه‌هاي طنز سيما

میزان توجه به نزاکت زبانی در مجموعه‌های طنز سیما، روز شنبه26 مهر ماه در نشستی در سالن جلسات مرکز تحقیقات صداوسیما بررسی شد.

در ابتدای این نشست دکتر شهرام مدرس خیابانی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: مجموعه‌های طنز، در ميان توليدات رسانه ملي جايگاه ويژه‌اي دارند و توجه مخاطبان بسياري را از همة رده‌هاي سني به‌خود جلب مي‌كنند. ازاین رو، توجه به ساختار زباني اين مجموعه‌ها اهمیت مي‌يابد، زيرا واژه‌ها و عبارت‌هاي به‌كار رفته در آنها به‌سرعت به گفتار مخاطبان و به‌ويژه گروه سني كودك و نوجوان راه می یابد. بدین‌ترتیب، نظارت بر ويژگي‌هاي معنايي و كلامي واژه‌ها و عبارت‌هاي به كار رفته در اين شيوة نمايشي اهميتي دو چندان دارد.

دکتر مدرس خیابانی در ادامه به ارائه نتایج پژوهشی پرداخت که باعنوان «آسیب شناسی زبان در مجموعه های طنز سیما» در گروه و زبان و رسانه مرکز تحقیقات اجرا شده است. وی گفت: در پژوهش حاضر سعي شد به‌كمك برخي دستاوردهاي زبان‌شناختي، به بررسي ميزان رعايت نزاكت زباني در مجموعه‌هاي طنز سيما پرداخته شود. براي دست يافتن به اين مهم ابتدا پيكرة زباني از پنج مجموعة طنز كه سال 1390 از سيماي جمهوري اسلامي ايران پخش شده است، آماده شد و سپس عبارت‌هاي به‌كار رفته در گفتگوها براساس سنجه‌اي جهاني در بررسي مسئله نزاكت زباني در درخواست‌هاي زباني،  يك به يك بررسي شد تا در نهايت مشخص شد براساس اين معيار، ميزان رعايت نزاكت زباني در اين برنامه‌ها چقدر است. همچنین میزان کاربرد دشواژه ها و صورت های زبانی با بار عاطفی منفی در مجموعه ها بررسی شد. وی تأکید کرد : لازم به ذكر است كه براي مشخص كردن مناسب‌تر وضعيت گفتمان به‌كار رفته در بخش‌هاي منتخب، رابطه ميان گوينده و مخاطب و محدوده سني آنها نيز مشخص شده است.
این استاد دانشگاه در ادامه به برخی از نتایج پژوهش اشاره کرد و افزود: بررسي پيكره پژوهش نشان مي‌دهد كه در كل مجموعه‌ها 99 مورد دشواژه به‌كار رفته است. ضمن آنكه در كنار اين دشواژه‌ها 353 مورد به‌چشم مي‌خورد كه براساس عواملي مانند سن، جنسيت و رابطه شركت‌كنندگان در مكالمه، از بار عاطفي منفي برخوردار بوده و نيازمند بازنگري است. همچنین بيش از 70 درصد از درخواست‌ها در مجموعه‌هاي طنز به‌صورت مستقيم بيان شده و بدين‌ترتيب در اکثر موارد از فعل مفرد براي بيان درخواست استفاده شده است. وی با اين‌حال خاطر نشان کرد: به‌نظر مي‌رسد كه هرچند كاربرد زياد دشواژه‌ها و الفاظ نامناسب، پذيرفته نيست و باید تلاش گردد تا میزان آنها کاهش یابد، اما نمي‌توان زباني را تصور كرد كه عاري از هر نوع دشواژه يا عبارتي با بار عاطفي منفي باشد؛ آنهم زماني كه زبان برنامه مورد نظر مربوط به زندگي روزمره مردم است. در مجموع نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد ميزان صريح‌گويي در زبان مجموعه‌هاي طنز در حال افزايش و در مقابل ميزان رعايت نزاکت زباني در حال کاهش است.
مدرس خیابانی در پایان گفت: شناسايي عوامل مؤثر در شكل‌گيري برنامه‌هاي طنز، استخراج نوع و تعداد دشواژه‌ها در اين برنامه‌ها، نظارت بر فيلم‌نامه و درنهايت درج نشان مخصوص رده سني براي آن برنامه را مي‌توان بهترين سازوكار در توليد برنامه‌هاي نمايشي سيما دانست.

جلسه با پرسش و پاسخ پایان یافت.