عنوان:خبرنامه 41

خبرنامه 41 (بهار 1398)

 

برگزاری سومین همایش ملی زبان‌شناسی پیکره‌ای
مراسم رونمایی از جشن‌نامه دکتر مصطفی عاصی
آگهی دعوت مجمع عمومی عادی سالیانه
بومی‌سازی خرده­آزمون­های معنای تصویر و واژه
برگزاری مراسم بزرگداشت استاد دکتر ویدا شقاقی
برگزاری همایش سراسر ی برنامه‌ریزی زبان در ایران
تحلیل گفتمان تطبیقی خبر بی‌بی‌سی فارسی و سیمای جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکرات هسته‌ای- اسفند 1393

 

 

 

 

 

 

 

 

برگزاری سومین همایش ملی زبان‌شناسی پیکره‌ای

سومین همایش ملی زبان‌شناسی پیکره‌ای، پنج‌شنبه 12 اردیبهشت 1398 از سوی انجمن زبان‌شناسی ایران با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و پایگاه استنادی جهان اسلام و  نشر نویسه پارسی با حضور علاقمندان از حوزه‌ها و رشته‌های گوناگون در سالن اندیشه پژهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

سخنرانی­های این همایش در دو نشست صبح و عصر ارائه شد؛  مقالات ارائه شده حوزه‌های مختلفی چون  تولید خودکار قواعد واجی از پیکره،  تولید خودکار پیکرۀ متنی با استفاده از داده‌های صوتی، تولید پیکره‌های کودک، پیکرۀ ترجمه‌آموز و تولید دادۀ معنایی طلایی برای پژوهشگران، سنجش الگوی یادگیری داده‌محور، طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزار تحلیل خطای نوشتاری دانش‌آموزان و کاربرد پیکره در زبان­آموزی، تحلیل گفتمان، زبان­شناسی نظری را پوشش می­دادند.

دبیر علمی همایش، دکتر آزاده میرزائی و دبیر اجرایی زهرا ابراهیم‌بانکی بودند. نخست دبیر علمی هایش روز بزرگداشت مقام معلم را تبریک گفت و گزارشی از مقاله‌های رسیده به همایش ارائه داد. به گفتۀ این عضو گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی این همایش به همت انجمن زبان‌شناسی ایران با همکاری پژوهشگاه و پایگاه استنادی جهان اسلام برگزار می‌شود. آزاده میرزائی با اشاره به پیشرفت سطح مقاله‌ها نسبت به همایش‌های پیشین زبان‌شناسی پیکره‌ای گفت در نخستین همایش پیکره‌ای مقاله‌ها بیشتر از نوع مروری بودند اما در همایش امروز، از دانشگاه‌های مختلف سراسر ایران مقاله‌های تخصصی داریم و زبان‌شناسی پیکره‌ای امروزه در جامعۀ علمی ایران حوزه‌ای تخصصی شده که علاقمندان بسیاری دارد. به گفته دبیر علمی همایش، ۲۰ مقاله به دبیرخانه همایش ارسال شد که ۱۵ مورد برای چاپ در مجموعه‌مقالات انتخاب شد. پایان‌بخش سخنان دکتر میرزایی، تشکر از دکتر عاصی به عنوان پیش‌گام زبان‌شناسی پیکره‌ای در ایران بود.

ریاست نشست اول برعهده دکتر گلناز مدرسی قوامی عضو گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی بود. ایشان همچنین به نیابت از دکتر روشن رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران در سخنرانی افتتاحیه سخن خود را با تبریک روز معلم آغاز کردند و در توضیح  نخستین سخنرانی با عنوان «معرفی پیکره «کودک علامه» نخستین پیکرۀ زبان گفتاری و نوشتاری کودکان فارسی‌زبان» گفت: این سخنرانی برگرفته از رسالۀ دکتری سخنران به راهنمایی دکتر دبیرمقدم و مشاوره دکتر رقیب‌دوست در دانشگاه علامه طباطبائی است. الهه طاهری قلعه‌نو دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبائی، هدف از نگارش این مقاله را معرفی پیکرۀ «کودک علامه»  و انگیزۀ این پژوهش را نیاز به پیکرۀ زبان کودک برای کار روی نقش‌نماها عنوان کرد. برای جمع‌آوری داده‌های این پیکره، ۲۰۰ کودک دختر و پسر ۷ تا ۹ ساله فارسی‌زبان تک‌زبانه در دو آزمون گفتاری( خلق و بازگویی داستان) و دو آزمون نوشتاری(خلق و بازنویسی داستان) بر پایه پرسش‌نامه Perls  که آزمونی جهانی برای دانش‌اموزان پایه چهارم ابتدایی است شرکت کردند. پیکرۀ «کودک علامه» 94000 واژه‌ای است و می‌توان فهرست واژگان پایه را از آن به دست آورد. به گفتۀ سخنران این پیکره در آینده در دسترس سایر پژوهشگران قرار خواهد گرفت. همچنین در بخش پرسش و پاسخ عنوان شد که از برچسب‌زنی سایر بخش­های این پیکره توسط علاقمندان به این کار استقبال می‌شود همچنین عنوان شد که ظاهرا امکان دسترسی به داده‌های صوتی در این حوزه که در سال‌های پیشین گرداوری شده است وجود ندارد.

سخنرانی دوم با عنوان «تهیۀ دادگان‌های گفتاری و متنی برای سامانۀ بازشناسی خودکار مکالمات خلبان و واحدهای مراقبت پرواز» کار پژوهشی مشترکی بود از دکتر محمد بحرانی استادیار دانشکدۀ علوم ریاضی و رایانۀ دانشگاه علامه طباطبائی و مهسا آزادمنش دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان‌شناسی رایانشی دانشگاه صنعتی شریف. به گفتۀ سخنران این سامانه برای تبدیل مکالمات صوتی هوانوردی به متن به صورت خودکار طراحی شده است. در حال حاضر هنگام بروز سانحۀ هوایی، این مکالمات با صرف زمان و زحمت بسیار به صورت دستی پیاده‌سازی می‌شود. برای این کار ابتدا مکالمات خام که شامل اصطلاحات هوانوردی با نحو ساده و دایرۀ واژگان محدود است، پالایش و به فرمت wav تبدیل شد و سپس با نظارت متخصصان این حوزه، بر روی فایل گفتاری،  برچسب‌زنی متنی انجام شد و برای واج‌نویسی از استاندارد « آرپا» استفاده شد. و پس از افزودن دادۀ متنی از وب‌سایت حقوقی دانشگاه روتگرز، پیکره‌ای با بیش از  60000 واژه به دست آمد و فاز نخست پروژه یعنی تهیۀ دادگان متنی و گفتاری به منظور آموزش سامانه به پایان رسید.

پس از آن دکتر محمود بی‌جن‌خان از آزمایشگاه گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران مقاله‌ای با عنوان «استخراج قواعد واجی از پیکره فارس‌دات" ارائه کرد. این پژوهش با همکاری عرفان بنیادی از گروه زبان‌شناسی رایانشی دانشکدۀ علوم و فنون دانشگاه تهران انجام شده بود. پیکرۀ فارس‌دات، پیکرۀ زبان فارسی گفتاری است که در سطح آوا و واج نشانه‌گذاری شده است. به گفتۀ دکتر بی‌جن‌خان، داده‌های این پیکره از گویشوران فارسی زبان 10 منطقۀ جغرافیایی ایران گرداوری شده است و شامل 384 جملۀ فارسی است که شامل تمام واج‌های فارسی است و حجم آن 25 ساعت گفتار با 6000 سیگنال صوتی است. این پژوهش نشان داد از میان پنج نوع قاعدۀ تعمیم‌یافتۀ واجی بر حسب مشخصه‌های تمایزدهندۀ آوایی، بیشترین فراوانی نسبی به ترتیب به قاعدۀ حذف و جایگزینی( همگونی محل تولید کامی‌ها، واکرفتگی، ارتقاء و تنزل واکه)  اختصاص داشت و بر این اساس، احتمال خطا در بازشناسی کلمات افزایش می‌یابد. در بخش پرسش و پاسخ عنوان شد که به دلیل نبود بست در انفجاری‌ها در داده‌ها، ممکن است ماشین به اشتباه آنها را سایشی تشخیص دهد مگر این که زمان را هم در نظر  بگیریم.

عنوان سومین سخنرانی «گروه‌بندی معنایی ترکیبات اسمی زبان فارسی به همراه ساخت بانک داده» بود که شهره طباطبایی سیفی از دانشکدۀ کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف آن را ارائه داد. در این پژوهش که با همکاری دکتر محمد ایزدی از همان دانشکده انجام شده بود، رابطۀ بین دو واژه با مقولۀ اسم بررسی شده بود و به گفتۀ سخنران، برای تشخیص بهتر این رابطه از درخت سازه‌ای 500 هزار- واژه‌ای استفاده شد و 6917 ترکیب منحصر به فرد اسم-اسم به صورت خودکار از آن استخراج  و با دستورالعملی جدید از جمله اضافه کردن فعلی که به ظاهر حذف شده است، برای گر‌وه‌بندی معنایی ترکیبات اسمی برچسب‌زنی شده تهیده شد و در پایان از معیار کاپا برای سنجش توافق برچسب‌زنی استفاده شد. در بخش پرسش و پاسخ عنوان شد که استفاده از نظرات متخصصان ادبیات می‌تواند دستورالعمل به دست‌آمده را بهبود بخشد.

پس از استراحت و پذیرایی، مراسم رونمایی از جشن‌نامه دکتر مصطفی عاصی با حضور بسیاری از همکاران و دوستان و دانشجویان و علاقمندان ایشان برگزار شد.

پس از زمان ناهار و نماز، فرصتی برای بازدید از پوسترهای همایش در نظر گرفته شده بود. ارائۀ ۷ مقاله در این همایش به صورت پوستر صورت گرفت که طبق گفتۀ دبیر علمی همایش صرفاً به جهت کمبود وقت در این قالب ارائه شدند:

پیکره و سوگیری پژوهشی؛ مطالعه‌ای موردی در تقابل واژگان (دکتر ماندانا کلاهدوز محمدی – دکتر علیرضا قلی فامیان)

زایایی پسوندهای نام خانوادگی در زبان فارسی: پژوهشی پیکره‌بنیاد (آناهید دشتی – فاطمه سلطان‌زاده)

مقوله معنایی پیشوند (نا-) در زبان فارسی (فریبا صیادی‌پور سی سخت - دکتر امیرسعید مولودی)

آموزش واژه‌های نقشی به فارسی‌آموزان خارجی با بهره‌گیری از پیکرۀ زبانی)سمیرا میرزائی(

استفاده از پیکره‌های بارگذاری‌شده در پایگاه دادگان زبان فارسی به منظور بررسی صفات ... (دکتر بهار پورشاهیان)

جوک فارسی از منظر تحلیل گفتمان انتقادی (دکتر سهیل دانش‌زاده، دکتر علی افخمی)

بررسی پیکره‌بنیاد آرایش سازه‌ها در جملات پرسشی زبان فارسی) دکتر آزاده میرزائی(

در ادامه، نشست دوم به ریاست دکتر پروانه خسروی‌زاده با ۴ سخنرانی برگزار شد.

نخست دکتر مسعود قیومی عضو گروه زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، مقاله‌ای با عنوان «معرفی دادۀ استاندارد طلایی در سطح معنا برای هم‌نگاره‌های زبان فارسی» ارائه کرد. در این مقاله، دادۀ استاندارد طلایی معرفی شد که در سطح معنا برای 20 واژۀ هدف فارسی با صورت نوشتاری یکسان تهیه شده است. این داده حاصل برچسب‌زنی معنایی 100 جملۀ برگزیده از پیکره‌ای موجود است و هدف این است که به کمک بافت زبانی پیکره، خطای رایانه در تشخیص معنای صحیح این واژه‌های مبهم هم‌نگاره کاهش یابد. روند پژوهش، آموزش ماشین با داده‌های برچسب‌گذاری‌شده، استخراج مدل از آن و سپس استفاده از ماشین بردار پشتیبان و اعمال آن بر پیکرۀ ترکیبی هدف بوده است. در پایان نیز عنوان شد که کارایی خوشه‌بندی و یادگیری خودکار و روش‌های بی‌نظارت بیش از روش دستی است. در بخش پرسش و پاسخ دکتر مدرس خیابانی بر اهمیت وجود چنین پژوهشی در زبان فارسی تأکید کرد.

سخنران دوم این نشست مهران برزوفرد کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه از دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات به معرفی به گفتۀ سخنران نخستین پیکرۀ ترجمه‌آموز طراحی‌شده در ایران Persian Learner Translator Corpus (PeLTC) پرداخت. دیگر نویسندگان این مقاله، علی بیکیان عضو هیات علمی دانشگاه چابهار و دکتر داریوش نژادانصاری عضو هیات علمی دانشگاه اصفهان بودند. پیکرۀ (PeLTC) پیکره‌ای موازی از داده‌های ترجمۀ فراگیران ترجمه از حدود 30 دانشگاه کشور است. کاربرد این پیکره در حوزۀ آموزش ترجمه است و به کمک آن می‌توان نقش پیشینه و زبان مبدا مترجم و پربسامدترین خطاهای ترجمه را به دست آورد و ترجمه‌های موجود را با داده‌های طبیعی زبان مقایسه کرد. در بخش بعد برزوفرد به معرفی پیکره‌های موجود در حوزۀ ترجمه و آموزش زبان در جهان و به خصوص مرکز زبان‌شناسی پیکره‌ای دانشگاه لوون پرداخت. در پایان عنوان شد پیکره (PeLTC) در مجموع شامل 536000  توکن است و ساخت آن از دو سال پیش آغاز شده است و همچنان ادامه دارد و به زودی در دسترس پژوهشگران خواهد بود.

موضوع سومین سخنرانی در نشست پایانی، Applying Data-Driven Learning to EFL Learners’ Writing" "Development: The Case for Micro Level Skills بود . به گفته دکتر مهرداد سپهری از دانشگاه آزاد اسلامی شهرکرد، روش این پژوهش که در آن، مهارت به‌کارگیری عبارت‌ها، جمله‌ها و جمله‌واره‌ها به عنوان مهارت‌های خرد نگارش و به دست آوردن خطاهای زبان‌آموزان و استفاده از آن برای آموزش به زبان‌آموزان دیگر مد نظر است، شامل سه گام تحلیل کتاب درسی، تحلیل خطاهای دانشجویان در درس نگارش و تولید پیکره‌ای کوچک به منظور استخراج خطوط واژه‌نما برای ارائۀ الگوهای مورد نظر به دانشجویان است. سپس 18 الگوی استخراج‌شده در یک ترم به گروهی از دانشجویان تدریس شد که موجب پیشرفت در مهارت زبانی دانشجویان مورد نظر شد. این پژوهش کاربرد نظری دارد و می‌تواند در تولید مطالب آموزشی سودمند باشد.

عنوان سخنرانی چهارم و پایانی این همایش، «تحلیل پیکره‌بنیاد خطا در ساختار زبانی دانش‌آموزان استثنایی پایه اول تا چهارم ابتدایی شاغل به تحصیل در مدارس استثنایی» بود. دکتر شهرام مدرس خیابانی ، یکی از نویسندگان مقاله، نخست با اشاره به سخنرانی پیش از خود گفت اگر پژوهش دکتر قیومی به نتیجه برسد، مشکل بزرگی از زبان‌شناسی پیکره‌ای فارسی را حل خواهد کرد. این عضو گروه آموزش و مترجمی زبان انگلیسی دانشگاه آزاد اسلامی کرج در ادمه افزود رشتۀ زبان‌شناسی رشتۀ پذیرایی است و خوشحالیم که با دیگر رشته‌ها و حوزه‌ها مرزبندی نداریم. دکتر مدرس خیابانی در ادامه به معرفی نرم‌افزار «وثوق» پرداخت که حنانه رسولی وثوق کارشناسی ارشد زبان‌شناسی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، یکی دیگر از نویسندگان این مقاله، طراح و برنامه‌نویس آن است. در این پژوهش بسامد چهار نوع خطای ساختاری حذف، درج، جابه‌جایی و جایگزینی در 15 دختر و 7 پسر در ردۀ سنی 7 تا 12 سال که دارای نارسایی شنوایی بدون کاشت حلزون و چندمعلولیتی و بیش‌فعالی بودند، سنجیده شد. این نرم‌افزار به زبان برنامه‌نویسیc# و با الگوریتم تحلیل خودکار نوشته شده است و به کمک آن می‌توان نمودار مقایسه‌ای و فردی و پراکندگی خطای دانش‌آموزان را مشاهده کرد. از کاربردهای این پیکره می‌توان به تشخیص خطای نوشتاری در مدارس استثنایی، تشخیص نارسایی‌های نوشتاری هر فرد، ایجاد وسایل کمک‌آموزشی و طبقه‌بندی افراد در گروه‌های مختلف نوشتاری برای بهبود عملکرد آنها. نویسنده دیگر این مقاله که برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد طراح نرم افزار است، دکتر حمیدرضا ربیعی از دانشکدۀ مهندسی دانشگاه صنعتی شریف بود.

در زمان استراحت و پذیرایی، مجموعه‌مقالات این همایش و دو همایش پیشین زبان‌شناسی پیکره‌ای که به همت نشر نویسۀ پارسی منتشر شده است، برای فروش عرضه شد.

 

 

مراسم رونمایی از جشن‌نامه دکتر مصطفی عاصی

همزمان با هفته بزرگذاشت مقام معلم و در سومین همایش ملی زبان‌شناسی پیکره‌ای انجمن زبان‌شناسی ایران،

مراسم نکوداشت دکتر مصطفی عاصی از پیشگامان زبان‌شناسی رایانشی و پیکره‌ای در ایران به همت دکتر امید طبیب زاده و دکتر آزیتا افراشی از همکاران دکتر عاصی در سالن اندیشۀ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور همکاران و دوستان و دانشجویان و علاقمندان ایشان برگزار شد.

در آغاز مراسم، دکتر قبادی رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، از حضور دوستان و همکاران و

انشجویان  به ویژه خانواده دکتر عاصی ابراز شادمانی کرد و تاکید کرد «این بزرگداشت که به پاس یک عمر فعالیت فرهنگی و علمی دکتر عاصی برگزار می‌شود، به معنای خداحافظی دکتر عاصی با پژوهشگاه نخواهد بود بلکه زمینه‌ای است که بیش از پیش از محضر ایشان بهره‌مند شویم». دکتر قبادی از دکتر عاصی با عنوان «معلم همیشه» نام برد که سکوت و آرامش و متانت و وقارش، شکوه سخن گفتن و مثبت‌نگری به همراه تخصص بالا و منش والایش، محضر ایشان را به مجلس حکیمی دوراندیش تبدیل کرده است. در پایان نیز دانش مدیریت

ایشان را شایسته مستندسازی دانست و با این بیت سخنانش را پایان داد:

حسنت به اتفاق ملاحت جهان گرفت/ آری به اتفاق جهان می‌توان گرفت.

در ادامه از مجموعه‌مقالات جشن‌نامۀ دکتر عاصی با حضور  خانواده محترم ایشان رونمایی شد. مجموعه‌مقالات

این جشن‌نامه به همت دکتر امید طبیب‌زاده و دکتر افراشی عضو گروه زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و

مطالعات فرهنگی، با مقالاتی ارزنده از دوستان و دوستداران دکتر عاصی به چاپ رسیده است.

آگهی دعوت مجمع عمومی عادی سالیانه

بدینوسیله از کلیه اعضای محترم انجمن دعوت می­شود تا در جلسه مجمع عمومی عادی سالیانه اعضای

انجمن که در ساعت 9 صبح روز یکشنبه 2 تیرماه 1398 در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات

فرهنگی واقع در بزرگراه کردستان – نبش خیابان  64 غربی (آیینه­وند) برگزار می­شود، حضور به‌هم

رسانند.

 

دستور جلسه:

استماع گزارش هیئت مدیره و بازرس قانونی برای سال مالی 1397

بررسی و تصویب صورت­های مالی منتهی به 29 اسفند 1397

انتخاب هیئت مدیره جدید و بازرس قانونی برای سال مالی 1398

تعیین روزنامه کثیرالانتشار جهت درج آگهی

سایر مواردی که در صلاحیت مجمع فوق باشد.

بومی‌سازی خرده­آزمون­های معنای تصویر و واژه

طرح مشترک سرکار خانم دکتر مریم دانای طوس و مائده زبردست با پارک علم و فناوری گیلان (رشت) با عنوان «بومی سازی خرده­آزمون­های معنای تصویر و واژه (خرده­آزمون­های 51-52-53-54) از مجموعه آزمون ارزیابی  روانی-زبانی پردازش زبان در افراد گیلک-فارس­زبان دچار اختلال زبان­پریشی (پالپا-1992)» با موفقیت پایان یافت.

خلاصۀ طرح:

هدف اصلی این پژوهش بومی­سازی و در واقع تدوین نسخۀ فارسی خرده­آزمون­های 51 تا 54 از این مجموعه آزمون بود. پژوهش حاضر در دو فاز انجام شد: 1- تدوین نسخۀ فارسی خرده­آزمون­های51 تا 54 از مجموعه آزمون روانی-زبانی پردازش زبان در افراد زبان­پریش و 2- تعیین اعتبار محتوایی آن­ها. دربارۀ نتایج این پژوهش باید گفت آنچه از پردازش واژگانی می­دانیم به این فرایند در زبان انگلیسی محدود می­شود و لازم است در این باره در زبان­های مختلف مطالعاتی انجام شود و نیز باید در نظر داشت که به­هنگام استفاده از ابزارهای تشخیص اختلال در زبان انگلیسی برای افراد فارسی­زبان یا ایرانی (با زبان­های محلی متفاوت اعم از گیلکی، کردی، ترکی، بلوچی، لُری و ...­) باید با احتیاط رفتار کرد و حتما ابزارها را بومی­سازی و در ادامه هنجاریابی نمود.

برگزاری مراسم بزرگداشت استاد دکتر ویدا شقاقی

مراسم بزرگداشت و رونمایی از جشن‌نامه استاد دکتر ویدا شقاقی، با حضور جمع کثیری از همکاران،

دانشجویان دیروز و امروز و دوستان استاد دوشنبه نوزده خرداد در سالن عضدی دانشکده ادبیات فارسی و

زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

در این مراسم که به همت گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی، نشر نویسه پارسی و انجمن

زبان‌شناسی ایران برگزار شد، جمعی از همکاران و دانشجویان استاد ازجمله دکتر منشی‌زاده،  مدیر گروه

زبان‌شناسی دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی؛ دکتر ایران‌زاده، رئیس

دانشکده ادبیات و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی؛ دکتر روشن، رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران؛ دکتر مدرسی، عضو هئیت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ دکتر عاصی، رئیس پژوهشکده

 زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی؛ دکتر صفوی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه

طباطبایی؛ فاطمه صناعتی، نماینده دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی؛ دکتر مدرس خیابانی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد و دکتر قطره، عضو هیئت علمی دانشگاه الزهرا به بیان خاطراتی از سال‌ها تلاش علمی ایشان

پرداختند.

 

در این مراسم همچنین کلیپی که به همت نشر نویسه تهیه شده بود در دو بخش پخش شد. در این کلیپ برخی از شاگردان گذشته استاد  که امکان حضور در جلسه نداشتند صحبت کردند. همچنین مصاحبه‌ای از استاد دکتر ویدا شقاقی درباره چهار دهه فعالیت علمی ایشان پخش  و در ادامه از جشن‌نامه استاد با حضور نویسندگان

 مقالات رونمایی شد.

 

در پایان نیز هدایایی از سوی همکاران، دانشجویان و دوستداران استاد به ایشان اهدا شد. حضور پرشمار

دانشجویان دیروز و امروز استاد دکتر ویدا شقاقی که از نقاط مختلف کشور برای حضور در جلسه و نکوداشت

سال‌ها تلاش علمی ایشان خود را به جلسه رسانده‌ بودند از ویژگی‌های جلسه دیروز بود.

برگزاری همایش سراسر ی برنامه‌ریزی زبان در ایران

«همایش سراسری برنامه‌ریزی زبان در ایران» با حضور اساتید برجسته زبان‌شناسی کشور روز چهارشنبه 22 خرداد در سال اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی انجمن زبان‌شناسی ایران، در مراسم افتتاحیه این همایش دکتر مصطفی عاصی، رئیس پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی درخصوص انگیزه برگزاری این همایش گفت: در پی بازدید دکتر مسعود برومند، معاون محترم پژوهش و فناوری وزارت علوم‌، از پژوهشگاه و تأکید ایشان بر افزایش نگاه علوم انسانی در حل مسایل فرهنگی کشور، مقرر شد در حوزه زبان برنامه‌ای بلندمدت، منسجم و پایدار برای سازمان‌هایی که با مسایل زبانی سروکار دارند، از طرف پژوهشگاه به وزارت علوم  ارائه شود. بدین ترتیب، برای تنظیم طرح این پرسش مطرح شد که چرا برنامه‌ریزی زبان در اغلب کشورهای جهان دارای اولویتی بالاست و چرا در ایران این امر باید اهمیت بیشتری داشته باشد. ازاین رو، ابتدا سه پژوهش با عناوین: وضعیت کنونی برنامه‌ریزی زبان در جهان؛ بررسی موردی نمونه‌های اجرا شده برنامه‌ریزی زبانی در کشورهای مختلف؛ مسایل و موضوع‌های زبانی کشور در پژوهشگاه انجام شد و 7 عنوان کلی که در همایش امروز به آنها پرداخته می‌شود استخراج شد. این عناوین کلی عبارتند از: گویش‌های رایج در ایران و مسئله گویش‌های در خطر؛ پایش، گسترش و تقویت زبان فارسی به عنوان زبان رسمی، معیار و مشترک؛ ادبیات فارسی، دست‌مایه‌ای منحصر به فرد برای معرفی فرهنگ و تمدن ایران به جهان؛ مسائل جامعه‌شناختی زبان، عدالت زبانی و کاربرد زبان‌ها؛ مسائل مرتبط با یادگیری و آموزش زبان مادری، زبان دوم و زبان خارجی؛ نقش سازمان‌های برنامه‌ریزی زبان در استانداردسازی واژگان و واژه‌گزینی و زبان فارسی در رایاسپهر و رسانه.

در ادامه دکتر علی اشرف صادقی، استاد برجسته دانشگاه تهران، سخنرانی خود را با عنوان «پایش، گسترش و تقویت زبان فارسی به عنوان زبان رسمی، معیار و مشترک ایران» ارائه کرد. دکتر صادقی ابتدا تاریخچه‌ای از زبان‌های رسمی ایران در دوره‌های مختلف تاریخی بیان نمود و سپس به وضعیت امروز زبان فارسی پرداخت. وی در بخشی از سخنان خود در مورد فارسی میانه گفت: فارسی میانه به علت پشتوانه قوی مذهبی، سیاسی و فرهنگی بدون برنامه‌ریزی، زبان رسمی ایران بعد از دوره هخامنشی شد.

دکتر صادقی وضع زبان فارسی امروز را با توجه به فضای مجازی خوب ندانست و افزود: وضع زبان و خط فارسی اکنون خوب نیست. ایشان ضمن انتقاد از گسترش شکسته‌نویسی به‌ویژه در میان جوانان به اهل علم و دانشجویان هشدار داد که زبان رسمی فارسی را پاس بدارند. دکتر صادقی تأکید کرد که باید به زبان فارسی به عنوان زبان رسمی به طور کامل (اعم از دستور، آهنگ و ...) تسلط داشت. این  استاد برجسته گفت: ظاهراً جایی در کشور ما آموزش زبان فارسی اشکال دارد. این اشکال به دبیرستان وارد است. ایشان همچنین خواستار تقویت املای فارسی در مقطع دبیرستان شد.

دکتر صادقی همچنین درمورد صداوسیما گفت: صداوسیما می‌تواند ضربه‌های جبران‌ناپذیری به زبان فارسی بزند و بارها زده است. برای نمونه وقتی گوینده‌ای کلمه‌ای را غلط تلفظ می‌کند، سایر مردم نیز آنرا تلفظ رسمی می‌پندارند و می‌پذیرند.

ایشان در پایان گفت: زبان فارسی مقداری بیمار است و این بیماری در نوشتارها دیده می‌شود. باید به داد زبان فارسی رسید.

در ادامه دکتر محمد دبیرمقدم، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، سخنرانی خود را با موضوع «وضعیت زبان‌ها و گویش‌های رایج در ایران و مسئله گویش‌های در خطر» ارائه کرد. در  ابتدا دکتر دبیرمقدم گفت: در قرن‌های گذشته بر تعداد زبان‌ها و گویش‌ها افزوده می‌شد اما در قرن بیستم از تعداد آنها کم شد. ایشان ضمن تأکید بر این نکته که علوم انسانی می‌تواند نظریه‌پردازی کند و در مرزهای دانش حرکت کند و در نظریه‌های زبانی امروز سخنی برای گفتن داشته باشد، گزارشی از وضعیت زبان‌ها و گویش‌های ایران ارائه کرد و افزود: تاکنون دانشگاهها و پژوهشگاهها توفقیات شایان ذکری در ثبت گویش‌ها داشته‌اند اما در فرهنگستان باید در شیوه گردآوری زبان‌ها و گویش‌ها بازنگری شود. هچنین لازم است گویشوران قومی نسبت به اهمیت دو یا چندزبانگی آگاهی داشته باشند چراکه وضعیت متعارفی در جهان است. ایشان در پایان به اهمیت عزم ملی نسبت به حفظ گویش‌ها به عنوان بخشی ارزشمند از میراث فرهنگی و ملی تأکید کرد.

در ادامه با حضور دکتر برومند، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم، و دکتر حسینعلی قبادی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی از آزمایشگاه زبان‌شناسی پژوهشگاه به صورت رسمی افتتاح و قطب علمی زبان‌شناسی پیکره‌ای راه‌اندازی شد.

بخش دوم نشست با سخنان رئیس پژوهشگاه و گرامیداشت  خاطره زنده‌یاد دکتر ثمره آغاز شد. سپس دکتر برومند با تأکید بر تأثیر زبان بر تعاملات اجتماعی در شرایط فعلی، به دغدغه وزات علوم درخصوص تعیین نقشه راه زبانی پرداخت.

در ادامه دکتر بهمن زندی، استاد دانشگاه پیام نور، درباره «رویکردهای نوین و چالش‌های یادگیری و آموزش زبان مادری، زبان دوم و زبان خارجی» سخنرانی کرد. دکتر زندی گفت: آموزش و پروش ما با توجه به آزمون جهانی مهارت خواندن (پرلز) در آموزش هر سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی ناموفق بوده است. ایشان در ادامه به طرح چالش‌های کلان سیاسی- ا جتماعی در این حوزه پرداختند.

دکتر شهین نعمت‌زاده از فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز درباره «نقش فرهنگستان‌ها در استانداردسازی واژگان فارسی و واژ‌گزینی» سخنرانی کرد. دکتر نعمت‌زاده وظیفه فرهنگستان را در حوزه سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی از پرداختن به مسایل ریز تا مسایل کلان عنوان کرد و به عمده‌ترین حوزه برنامه‌‌ریزی زبان از جمله رسم‌الخط، جمع‌آوری و حفظ گویش‌ها، ضبط واژه‌ها، ضبط اسامی خاص، فرهنگ‌نویسی و استانداردسازی واژه‌ها شااره کرد. ایشان با ذکر نمونه‌هایی فعالیت‌های سه فرهنگستان کشور را تشریح کرد.

در ادامه دکتر عاصی سخنرانی خود را با عنوان «فرصت‌ها و چالش‌های حضور زبان فارسی در رایاسپهر: مسأله/مسله‌ی خط فارسی در رایانه» پرداخت. دکتر عاصی گفت: امروزه همه جنبه‌های زندگی بشر به گونه‌ای به اطلاعات وابسته شده است. ایشان در ادامه به «زبان اینترنتی فارسی» به عنوان یکی از گونه‌های زبان فارسی در فضای رایاسپهر و مسایل مربوط به آن پرداخت. دکتر عاصی همچنین به بیان دیدگاه‌های خود درخصوص بهره‌مندی از فضای رایاسپهر در حوزه مسایلی همچون دسترسی به  تلفظ رسمی و آموزش زبان فارسی پرداخت.

در پایان کلیه شرکت‌کنندگان به بیان نظرات خود درباره دیدگاه‌های مطرح شده پرداختند و بیانیه نهایی تنظیم شد.

تحلیل گفتمان تطبیقی خبر بی‌بی‌سی فارسی و سیمای جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکرات هسته‌ای- اسفند 1393

 

خبر بی‌بی‌سی فارسی و سیمای جمهوری اسلامی ایران در موضوع مذاکرات هسته‌ای اسفند 1393 از منظر تحلیل گفتمان انتقادی امروز سه‌شنبه 28 خرداد در جلسه‌ای که به همت انجمن زبان‌شناسی ایران و پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در سالن حکمت برگزار شده بود، بررسی شد.

 

به گزارش انجمن زبان‌شناسی ایران، دکتر نگار داوری اردکانی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی و فاطمه مهدوی، دانش‌آموخته زبان‌شناسی، بخش خبر ساعت 22 شبکه بی‌بی‌سی فارسی و خبر ساعت 21 شبکه یک رسانه ملی در موضوع مذاکرات هسته‌ای را از منظر تحلیل گفتمان انتقادی بررسی کردند.

 

در ابتدای جلسه دکتر داوری اردکانی، درخصوص تحلیل گفتمان انتقادی و رویکرد به کار رفته در این پژوهش که تلفیقی از تحلیل گفتمان پل جی، ون‌دایک و وداک بوده است توضیحاتی ارائه داد. تحیل گفتمان پل جی کمتر در کشور مورد توجه قرار گرفته است. به گفته دکتر داوری اردکانی در این تحلیل رابطه بین زبان، جهان و ذهن مورد توجه قرار می‌گیرد. جی به بحث هویت، کنش‌ها، رخدادها (مواردی که فاعل آنها معلوم نیست)، روابط اجتماعی، پیوندها و توزیع کالاهای اجتماعی توجه ویژه‌ای در تحلیل دارد. ایشان در ادامه اضافه کرد در این پژوهش مباحث القا، اقناع و ایدئولوژی با استفاده از ابزارهای زبانی و گفتمانی در اخباری با موضوع یکسان هسته‌ای برای کشف چگونگی مشروعیت بخشی به زبان مورد توجه قرار گرفته است. دکتر اردکانی همچنین به شباهتهای تحلیل گفتمان و برنامه‌ریزی زبان اشاره کرد.

 

در ادامه خانم مهدوی ضمن اشاره به پژوهش‌های پیشینی که در این حوزه انجام گرفته است، نمونه‌ای از تحلیل صورت گرفته در این پژوهش را ارائه کرد. وی عمده‌ترین راهکارهای القایی- اقناعی در اخبار شبکه یک را کاربرد تکرار، سو تعبیر یا کاربرد واژگان منفی، اغراق و کنایه بر شمرد. همچنین در اخبار شبکه یک میزان اشاره به کنشگران نسبت به شبکه بی‌بی‌سی بیشتر بوده است. ازاین‌رو، هویت‌بخشی در این شبکه نمود بیشتری داشته است. در مقابل، سرعت بیان، میزان کاربرد نقل قول در خبر و حسن تعبیر یا کاربرد واژگان مثبت در هر دو بخش خبر تقریباً برابر بوده است. همچنین، در حالیکه شبکه بی‌بی‌سی از کارشناسان در استودیو بهره برده، شبکه یک به نقل‌قول اکتفا کرده است.

 

دکتر اردکانی در پایان، هدف اصلی این پژوهش را کمک به ارتقا برنامه‌ریزی زبان در بخش خبر عنوان کرد.

 

جلسه با پرسش و پاسخ پایان یافت.

 

 

 

.