|
- برگزاری نشست علمی «آسیب‌شناسی زبان در برنامه‌های کودک از منظر واژگانی»
- برگزاری نشست علمی «زبان‌شناسی فرهنگی؛ مفهوم‌سازی فرهنگی در زبان‌های مادری
- دومین همایش ملی معناشناسی شناختی برگزار می‌شود
- نشست مفهوم‌سازی «تولد و مرگ» در زبان‌های مادری برگزار شد
- برگزاری نشست تخصصی زبان فارسی و واژهگزینی
برگزاری نشست علمی «آسیب‌شناسی زبان در برنامه‌های کودک از منظر واژگانی»
نشست علمی «آسیب‌شناسی زبان در برنامه‌های کودک از منظر واژگانی» با حضور دکتر شهین نعمت‌زاده، رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران و عضو گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چهارشنبه 25 دی ماه در مرکز تحقیقات صداوسیما برگزار شد.
زبان نظامي پيچيده است كه به خاطر فراگيري سريع و دسترسي‌پذيري آن، گاه متوجه عظمت و پيچيدگي آن نمي‌شويم و آن را ساده مي‌پنداريم. به هر حال مهم‌ترين نقش زبان برقراري ارتباط است و در همين نقش ارتباطي است كه زبان وسيله آموزش مي‌شود هرچند، گاه خود، موضوع آموزش است. تماشاي تلويزيون امروزه بخشي از زندگي كودكان را در بر مي‌گيرد. تلويزيون بر لباس پوشيدن، انتخاب اسباب‌بازي و نوع بازي‌ها و حتي خوراكي‌هاي كودكان تأثيرگذاشته است و در كنار اين تأثيرات آشكار، تلويزيون زبان كودكان را نيز هدف گرفته است. در اين ميان نقش برنامه‌هاي كودك برجستگي ويژه‌اي دارد. در ساحت زبان، ويژگي‌هاي زباني بزرگسالان با كودكان تفاوت دارد. برنامه‌سازان عموماً بزرگسالاني هستند كه بايد زبان كودك و نوجوان را به خوبي بشناسند و محتواي برنامه‌ها را به لحاظ زباني مناسب با توان مخاطبان سازمان دهند.
در ابتدای جلسه «آسیب‌شناسی زبان در برنامه‌های کودک از منظر واژگانی» دکتر فاطمه عظیمی فرد، مدیر گروه زبان و رسانه مرکز گفت: با توجه به اهمیت واژه در برنامه‌های کودک، دکتر نعمت‌زاده که مجری طرح ملی شناسایی واژگان پایه فارسی در زبان کودکان ایرانی هستند و مدلی با نام «فراواژه» برای نقد واژگانی کتاب‌های درسی دارند، ویژگی‌های زبان در برنامه‌های کودک را از منظر واژگانی بررسی کرده‌اند. عظیمی فرد درباره طرح ملی واژگان پایه گفت: این طرح را سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با حمایت دانشگاه الزهرا در دهه هشتاد در 29 استان و 175 مدرسه انجام داده است. طرحی که در نوع خود در کشور کم‌نظیر است و آرشیو آن را باید «مرکز مطالعه زبان کودک» خواند. این طرح برندۀ جایزه هجدهمین دوره جشنواره بین‌المللی خوارزمی و آیسسکو نیز شده است.
در ادامه دکتر شهین نعمت‌زاده، به تشریح «واژگان پایه» یا همان واژه‌های آشنای کودکان ایرانی در زبان فارسی پرداخت که از میدانی به گستردگی ایران گردآوری شده است. وی گفت: این کار در قالب طرح پژوهشی ملی با عنوان «طرح شناسایی واژگان پایۀ دانش‌آموزان ایرانی در دورۀ ابتدایی» و با حمایت مدیران آموزش و پرورش در دوره‌های مختلف و کارشناسان سطوح و مناطق مختلف آموزش و پرورش و همکاری صمیمانۀ 20 هزار دانش‌آموز ابتدایی و بیش از 750 معلم و همکاری بیش از 500 پژوهشگر، ناظر، مجری و آزمونگر انجام شد. وی افزود: واژگان پایه نشانه‌های اشتراک کودکان این سرزمین است؛ کودکان ایرانی با این واژه‌های فارسی آشنا هستند و چنانچه بزرگسالان، به‌ویژه معلمان و حتی برنامه‌سازان، در مواجهه با کودکان این واژه‌ها را به کار ببرند، به زبان فارسی ارتباط مؤثرتری برقرار شده است. وی تأکید کرد: واژگان پایه مدل نیست بلکه دادههای واژگانی طبقه‌بندی شده است که در چارچوب طرح ملی واژگان پایه و سه نوع آزمون و تهیه پیکره‌ای 17 میلیونی بدست آمده است. این واژه‌ها پربسامدترین واژه‌های کودکان ایرانی هستند و میتوانند به عنوان واژه‌های میانجی در کتاب‌های کودکان به کار روند و به‌ویژه برای سنجش و آسیب‌شناسی واژه‌های برنامه کودک میتوان از این کف واژگانی استفاده کرد.
وی در ادامه براساس نوع دانش واژگانی در زبان اول و زبان دوم و نحوۀ قرار گرفتن واژه در واژگان ذهنی که در برخی از برنامه‌های کودک میتواند مورد استفاده قرار گیرد، به تشریح مدل برنت والتر پرداخت. رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران همچنین با الهام از مدل فراواژه به چگونگی طبقه‌بندی واژه‌های موضوع‌محور برنامه‌های کودک اشاره کرد.
نتایج پژوهش‌های دکتر نعمت‌زاده در حوزه زبان در برنامه‌های کودک که به روش تحلیل محتوا در چارچوب پیکرۀ زبانی با استفاده از برنامه‌های شبکه‌های مختلف رسانه ملی انجام شده است، نشان می‌دهد که سازندگان و مجريان اين برنامه‌ها كم و بيش واژه‌هاي آشناي كودكان ايراني را مي‌شناسند و در برنامه‌هايشان از آنها استفاده مي‌كنند اما اين استفاده برگرفته از شم و شهود زباني و تجربة طولاني آنهاست كه البته مهم و ارزشمند است. اما شواهد تطبيقي نشان مي‌دهد كه آنها با پژوهش‌هاي واژگاني زبان فارسي و پژوهش‌های این حوزه آشنايي ندارند. شواهد پژوهشی نشان داد که نگاه برنامه‌سازان و مجريان به زبان بهطور كلي و به واژگان بهطور اخص به گونه‌اي است كه آن را عمدتاً ذوقي و سليقه‌اي و مهارتي و خلقالساعه‌اي مي‌بينند و تصورشان اين نيست كه مي‌توان آن را برنامه‌ريزي كرد و در استفاده از آن به طرح‌هاي واژگاني رجوع كرد.
دکتر نعمت‌زاده در مورد حوزه‌هاي معنايي واژه‌ها و روابط واژگاني آنها گفت: بجاست كه برنامه‌سازان حداقل به يك فرهنگ كودكان و نوجوانان، حتي انگليسي، مراجعه كنند و يا موضوع مورد نظر را در آثار مختلف بهويژه منابع مقدماتي جستجو كنند تا به واژه‌هاي مربوط به آن موضوع دسترسي پيدا كنند و با توجه به مقتضيات برنامه، شماري از واژه‌هاي مربوط به آن موضوع را ذكر كنند. وی خاطر نشان کرد: از شواهد واژگاني تحليل بسامدي برنامه‌های کودک معلوم مي‌شود كه برنامه‌سازان مدل خاصي را براي آموزش واژه‌هاي جديد در نظر ندارند.
رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران در پایان پیشنهادهای خود را برای بهبود وضعیت زبان در برنامه‌های کودک به این شرح اعلام کرد: تأسيس بانك اطلاعات واژگاني براي استفاده از پژوهش‌هاي واژگاني؛ برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي كوتاه مدت براي برنامه‌سازان در حوزة معني‌شناسي و واژه‌شناسي؛ زمينه‌سازي براي همكاري متقابل زبانشناسان و روان‌شناسان و متخصصان علوم تربيتي در حوزه‌هاي برنامه سازي كودك. این جلسه با پرسش و پاسخ اتمام یافت.
برگزاری نشست علمی «زبان‌شناسی فرهنگی؛ مفهوم‌سازی فرهنگی در زبان‌های مادری»
نشست علمی «زبان‌شناسی فرهنگی؛ مفهوم‌سازی فرهنگی در زبان‌های مادری» با 5 سخنرانی، چهارشنبه 11 دی ماه در سالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در ابتدای این نشست فیلم پیام سخنرانی پروفسور فرزاد شریفیان، استاد تمام دانشکده زبان‌ها، فرهنگ‌ها و زبان‌شناسی دانشگاه موناش استرالیا و همچنین بنیانگذار زبان‌شناسی فرهنگی پخش شد. گفتنی است کتاب «زبان‌شناسی فرهنگی» از ایشان در همایش در دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان در بهمن گذشته رونمایی شده است.
در ادامه ملیحه انوشه، غلامرضا خادمی، نوشین حجاری و جهانبخش لورگی‌پور به ارائه سخنرانی‌های خود با موضوع تولد و مرگ در زبان‌های مادری پرداختند. دبیری این نشست علمی را دکتر زهرا ابوالحسنی چیمه برعهده داشت.
دومین همایش ملی معناشناسی شناختی برگزار می‌شود
دومین همایش ملی معناشناسی شناختی به همت انجمن زبان‌شناسی ایران و همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با محورهای معناشناسی شناختی با رویکرد تاریخی، معناشناسی شناختی با رویکرد پیکره‌ای، معناشناسی شناختی با رویکرد فرهنگی، استعاره و مجاز مفهومی، آمیختگی مفهومی، چندمعنایی ومعناشناسی پیش‌نمونه‌ای، معناشناسی دستوری شناختی زمستان 1399 (با توجه به شیوع کووید 19) به شکل مجازی برگزار می‌شود.
نشست مفهوم‌سازی «تولد و مرگ» در زبان‌های مادری برگزار شد
همزمان با روز جهانی زبان مادری، دومین نشست علمی زبان‌شناسی فرهنگی با عنوان «مفهوم‌سازی تولد و مرگ در زبان‌های مادری» سوم اسفند ما در سالن حکمت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. سخنرانان این نشست عبارتند بودند از: ملیحه انوشه، دکتر غلامرضا خادمی، نوشین حجاری، بیتا قوچانی، کامیار جولایی، دل‌انگیز دلیر، دکتر بهروز ابراهیمی و دکتر سهیل دانش‌زاده. مقالات این نشست از طریق فراخوان دریافت شده بود. دبیر علمی نشست را دکتر زهرا ابوالحسنی چیمه برعهده داشت.
برگزاری نشست تخصصی زبان فارسی و واژهگزینی در کرمان
به مناسبت دوم اسفند روز جهانی زبان مادری، نشستی با عنوان «زبان فارسی و واژهگزینی» با حضور رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران در تالار اندیشه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه کرمان برگزار شد. دکتر شهین نعمت‌زاده در این نشست درمورد ضرورت‌های واژهگزینی سخنرانی کردند.
|
