عنوان:نقد و بررسی کتاب زبانِ فارسی و رایانه (صدیقه مرادی)

ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که اطلاعات ازهرسو به سمتمان روانه است: سپهری از اطلاعات. بخشِ عمدۀ این اطلاعات در قالبِ زبانِ طبیعی است و ازطریقِ رایانه‌ها به ما می‌رسد. به‌منظورِ دسترسی به این دانشِ ذخیره‌شده و همچنین، ایجادِ میاناهای[1] انسان- ماشین، پردازشِ زبانِ طبیعی، در جامعۀ اطلاعاتیِ چندزبانۀ امروزی، نقشِ پررنگ‌تری یافته است. برنامه‌های تصحیحِ دستور و املای کلمات، بازیابیِ اطلاعات در پایگاه‌های داده و  ترجمه از زبانی به زبانِ دیگر از پرفروش‌ترین برنامه‌های پردازشیِ زبان‌اند. موفقیت این نرم‌افزارها تخیل فرد را پروار می‌کند، اما باید پذیرفت که این برنامه‌ها همچنان ازنظرِ هوش و کارآمدی، کمبودهای اساسی دارند. درواقع، هدفِ جاه‌طلبانۀ انسان برای ایجادِ نرم‌افزارِ تولید و درکِ عمیقِ زبانِ طبیعی، که ابزاری قوی برای ترجمۀ خودکار و ارتباطِ دوسویۀ ماشین و انسان گردد، همچنان دور از دسترس می نماید. به‌نظر می‌رسد برای حلِ مسائلِ همچنان مکتومِ این زمینه‌ها باید به علومِ پایه، و دراین‌مورد، علمِ زبان‌شناسی، توسل جست. مسائلِ زبان‌شناختیِ فارسی، از دیدگاهِ نظری، پیشینه و رشدِ قابلِ توجهی دارند، اما پردازشِ رایانه‌ایِ آن‌ها قدمتِ چندانی ندارد. شاید زمانِ آن رسیده ‌باشد که با بسترسازی و ارائۀ گسترده‌ترِ محتوای تولیدی، پردازشِ زبانِ فارسی را جدی‌تر بگیریم. کتابِ "زبانِ فارسی و رایانه" نگاهی دوجانبه، زبان‌شناختی و رایانشی، به مسائلِ مربوط به پردازشِ زبانِ فارسی دارد.
94 مقاله‌ای که درقالبِ کتابی باعنوانِ "زبان فارسی و رایانه" در دو جلد و 1266 صفحه تدارک دیده شده‌اند، برگزیده‌ای هستند از مقالاتی که درزمینۀ زبان و خطِ فارسی در فضای رایانه‌ای تا خردادماهِ سالِ 1386 در هم‌اندیشی‌های مربوط به این‌موضوع، در کنفرانسِ بین‌المللیِ سالانۀ انجمنِ کامپیوترِ ایران، کنفرانسِ مهندسیِ برقِ ایران، همایشِ زبان‌شناسیِ ایران و کارگاهِ زبانِ فارسی و رایانه، ارائه شده‌اند. به‌جز چهار مقالۀ انگلیسی (که درانتهای جلدِ دوم چاپ شده‌اند) بقیۀ مقالات به زبانِ فارسی‌اند. کتاب برحسبِ موضوعِ اصلیِ مقالات به ده‌ بخش تقسیم شده که چهار بخشِ نخست در جلدِ اول و شش بخشِ دیگر در جلدِ دوم ارائه گردیده ‌است. این مقالات طیفِ وسیعی از موضوعاتِ مختلفِ مربوط به گفتار و نوشتارِ فارسی، ازجمله پردازش و بازشناسیِ متن و گفتار، دادگان، ریشه‌یاب و سامانه‌های خبره، را دربر دارد.