عنوان:نقد و معرفی کتاب: تاریخ زبان‌شناسی، (بخشی از کتاب زبا‌‌ن‌شناسی در غرب) پیتر ا .ام. سورن ، ترجمة دکتر علی‌محمد حق‌شناس، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، سمت1387،373صفحه

نقد و معرفي کتاب:

زبان‌شناسی مانند علوم دیگر، زمانی قالب علم به‌خود‌گرفته که اولاٌ نیاز به وجود آن در طول تاریخ احساس شده است. دیگر آنکه تقدیر تاریخی‌اش به‌گونه‌ای بوده که رویدادها، شخصیت‌ها، رقابت با علوم یا فنون دیگر و گذر از دوراهی‌های تأثیر‌گذاری یا تأثیر‌پذیری، شکل کنونی را به آن بخشیده است. بنابراین هرچند دربارة اهمیتِ مطالعة تاریخ زبان‌شناسی و تأثیر آن بر دریافت مفاهیم زبان‌شناسیِ جدید تفاوت نظر وجود داشته باشد نمی‌توان منکر این واقعیت شد که زبان‌شناسی هم مانند زبان، محصول تاریخ خود است.

     حق‌شناس با تأکید بر اهمیت پرداختن به تاریخ زبان‌شناسی، در پیشگفتار مترجم (4)، قولی را از سورن نقل کرده که چنان قدرت‌مند و صریح بیان شده است که در خاطر می‌ماند: «زبان‌شناسی جدید عادت کرده بدون‌توجه به تاریخِ خود ادامة حیات دهد. این وضع از دو جهت تأسف‌انگیزاست: یکی از‌این‌جهت که بی‌تاریخی، افق دید را محدود می‌کند ... و دیگر از این جهت که بی‌تاریخی با خطر دوباره‌کاری همراه است....»

     آن‌چه گفته شد اهمیت پرداختن به تاریخِ زبان‌شناسی و تألیف  و ترجمة کتاب‌هایی در‌این‌باره را می‌نمایاند.  آشنایی با دستاورد‌های زبان‌شناسی جدید بدون اطلاع از تحولات این علم در گذشته و پیوند‌های علّیِ تاریخی، که به وضعیت کنونی منتهی شده‌اند،  پیش‌بینیِ وضعیت زبان‌شناسی و ارزیابیِ مسیرِ تحولاتِ آتی را غیر‌ممکن می‌سازد. به‌همین‌دلیل هرگونه فرضیه‌پردازی دربارة کاربردهای مفروض برای زبان‌شناسی در آینده بدون پرداختن به تاریخ زبان‌شناسی شدنی نخواهد بود. اهمیت موضوعی اثر حاضر در کنار ترجمة ادیبانة آن که نشانگر تسلط مترجم به مباحث کتاب است موجب شده کتاب حاضر در سال 1388 برندة جایزة کتاب سال شود.  

     کتاب تاریخ زبان‌شناسی ترجمة دکتر علی‌محمد حق‌شناس، در سال 1387 از سوی انتشارات سمت، در 373 صفحه، در قطع وزیری چاپ شده است. این کتاب ترجمة فصل‌های اول و دوم از کتاب زبان‌شناسی در غرب، یک درآمد تاریخی[1] (1996) نوشته پیتر ا. ام. سورن است که با پیش‌گفتار مترجم و پس‌از‌آن پیشگفتار مؤلف آغاز می‌شود. کتاب دارای دو بخش است. که بخش اول، پنج  فصل و بخش دوم هشت فصل را  فرا می‌گیرند. هر بخش دارای پیش‌درآمدی است که دورنمایی روشن از مطالبِ فصولِ بعدی  به‌دست می‌دهد. در پایانِ کتاب هم به‌ترتیب فهرست منابع، نمایة نام‌ها و مکان‌ها و فهرست اصطلاحات ارائه شده است.